Chỉ vì lời rủ rê “dùng thử cho biết”, nhiều thanh thiếu niên chưa đủ 18 tuổi đã vô tình sa vào con đường phạm tội. Không ít người trẻ, thậm chí cả người trưởng thành, nghĩ rằng “chỉ rủ bạn thử ma túy một lần” thì không sao, nhưng thực tế hành vi này có thể khiến họ phải đối mặt với mức án lên đến 10 năm tù theo quy định của Bộ luật Hình sự. Vậy việc lôi kéo người dưới 18 tuổi sử dụng ma túy bị xử lý như thế nào và pháp luật quy định ra sao? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những giới hạn pháp lý cần biết để tránh rơi vào vòng lao lý.
1. Thế nào là hành vi lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy?
Theo Điều 258 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025), pháp luật quy định rõ:
“…
Người nào rủ rê, dụ dỗ, xúi giục hoặc bằng các thủ đoạn khác nhằm lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
…”
Như vậy, chỉ cần có hành vi rủ rê, dụ dỗ, xúi giục hoặc sử dụng thủ đoạn để khiến người khác sử dụng ma túy, dù chưa có hành vi mua bán hay tàng trữ, vẫn bị coi là phạm tội. Hành vi “lôi kéo” không nhất thiết phải ép buộc – chỉ cần tác động đến ý chí của người khác, khiến họ tự nguyện sử dụng trái phép chất ma túy, đã đủ yếu tố cấu thành tội phạm.
Dưới góc nhìn của luật sư hình sự điểm đáng chú ý là: nhiều người phạm tội không ý thức được hành vi của mình là vi phạm hình sự, chẳng hạn như rủ bạn “thử một lần cho biết”, “dùng chung cho vui” trong tiệc tùng. Tuy nhiên, theo quy định, hành vi này đã xâm phạm đến chính sách quản lý của Nhà nước về phòng chống ma túy và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự ngay cả khi người bị lôi kéo mới chỉ chuẩn bị hoặc thử lần đầu.
2. Lôi kéo người dưới 18 tuổi sử dụng ma túy là tình tiết tăng nặng
Theo điểm d khoản 2 Điều 258 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025), hành vi lôi kéo người chưa thành niên sử dụng ma túy bị coi là tình tiết tăng nặng, với quy định cụ thể như sau:
“…
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
…
d) Đối với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 18 tuổi.
…”
Quy định này thể hiện rõ chính sách hình sự của Nhà nước trong việc bảo vệ người chưa thành niên, nhóm đối tượng còn non nớt về nhận thức và dễ bị lôi kéo vào các hành vi vi phạm pháp luật. So với khung cơ bản (phạt tù từ 01 đến 05 năm), khi người phạm tội có hành vi lôi kéo người dưới 18 tuổi sử dụng trái phép chất ma túy, mức hình phạt sẽ tăng lên từ 05 đến 10 năm tù.
Việc coi đây là tình tiết tăng nặng xuất phát từ mức độ nguy hiểm cao hơn của hành vi: không chỉ xâm phạm đến chính sách quản lý nhà nước về phòng, chống ma túy, mà còn đe dọa trực tiếp đến sự phát triển thể chất và tinh thần của người chưa thành niên.
Bên cạnh đó, hành vi này còn tiềm ẩn hậu quả lâu dài, gây ảnh hưởng tiêu cực đến gia đình, cộng đồng và trật tự xã hội. Do vậy, trong thực tiễn xét xử, việc xác định độ tuổi của người bị lôi kéo là yếu tố quan trọng, làm căn cứ để áp dụng khung hình phạt nghiêm khắc hơn. Chỉ cần chứng minh người bị lôi kéo thuộc độ tuổi từ đủ 13 đến dưới 18 tuổi, người phạm tội đã phải chịu trách nhiệm hình sự ở mức nặng hơn, dù chưa gây ra hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe hay tính mạng.
3. Mức hình phạt cụ thể theo Điều 258 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025)
Điều 258 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025) quy định rõ 4 khung hình phạt tương ứng với mức độ nguy hiểm của hành vi và hậu quả gây ra trong tội “lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy”.
- Khung 1: Người nào rủ rê, dụ dỗ, xúi giục hoặc bằng các thủ đoạn khác nhằm lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. Đây là khung hình phạt cơ bản, áp dụng cho hành vi phạm tội thông thường, không có tình tiết tăng nặng.
- Khung 2: Nếu phạm tội có một trong các tình tiết như có tổ chức, phạm tội 2 lần trở lên, vì tư lợi, đối với người từ đủ 13 đến dưới 18 tuổi, phụ nữ có thai, người đang cai nghiện hoặc 2 người trở lên, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm. Đây là khung hình phạt tăng nặng, phản ánh mức độ nguy hiểm cao hơn của hành vi.
- Khung 3: Trường hợp hành vi gây tổn hại sức khỏe cho người khác với tỷ lệ thương tật từ 61% trở lên, gây chết người hoặc gây bệnh nguy hiểm cho 2 người trở lên, hoặc lôi kéo người dưới 13 tuổi, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm.
- Khung 4: Nếu hành vi gây chết 2 người trở lên, hình phạt từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.
Ngoài hình phạt chính, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng theo khoản 5 Điều 258.
Như vậy, Điều 258 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) thể hiện tính răn đe nghiêm khắc của pháp luật đối với mọi hành vi lôi kéo người khác, đặc biệt là người chưa thành niên, sử dụng ma túy. Hình phạt tăng dần không chỉ để trừng trị mà còn nhằm ngăn chặn, phòng ngừa tội phạm ma túy trong cộng đồng, góp phần bảo vệ sức khỏe và tương lai của thế hệ trẻ.
4. Trách nhiệm của cha mẹ, nhà trường và xã hội
Bên cạnh việc xử lý nghiêm minh những người có hành vi lôi kéo người khác sử dụng ma túy, đặc biệt là người dưới 18 tuổi, trách nhiệm phòng ngừa và giáo dục vẫn đóng vai trò then chốt. Phòng ngừa hiệu quả chính là cách bảo vệ thanh thiếu niên trước khi hậu quả xảy ra.
Trước hết, gia đình là môi trường giáo dục đầu tiên và gần gũi nhất. Cha mẹ cần quan tâm, lắng nghe và hướng dẫn con cái nhận biết tác hại của ma túy, đồng thời tạo môi trường sống lành mạnh, tránh để con bị lôi kéo bởi bạn bè xấu hoặc các cám dỗ bên ngoài. Việc đối thoại thường xuyên giữa cha mẹ và con cái là biện pháp quan trọng giúp trẻ hình thành nhận thức đúng đắn và kỹ năng tự bảo vệ bản thân.
Nhà trường có vai trò không kém phần quan trọng trong việc giáo dục pháp luật, kỹ năng sống và tuyên truyền phòng, chống ma túy. Các hoạt động ngoại khóa, chuyên đề tuyên truyền cần được triển khai thường xuyên, giúp học sinh hiểu rằng việc “thử cho biết” hay “dùng một lần” cũng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe và pháp lý.
Về phía xã hội và cộng đồng, cần xây dựng môi trường an toàn, lành mạnh, đặc biệt là tại khu vực dân cư, trường học, khu vui chơi. Các tổ chức đoàn thể, cơ quan chức năng cần phối hợp phát hiện, ngăn chặn kịp thời các hành vi dụ dỗ, rủ rê thanh thiếu niên sử dụng ma túy. Đồng thời, việc tuyên truyền pháp luật phải được thực hiện liên tục, dễ hiểu, để mọi người nhận thức rõ ràng rằng hành vi lôi kéo người khác sử dụng ma túy là tội phạm nghiêm trọng, có thể bị xử phạt rất nặng.
Có thể thấy, việc bảo vệ thế hệ trẻ trước ma túy không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan công an hay tòa án, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội – từ mỗi gia đình, mỗi nhà trường đến cộng đồng dân cư. Chỉ khi tất cả cùng chung tay, công tác phòng, chống ma túy mới thật sự hiệu quả và bền vững.
