Khi Nhà nước thu hồi đất để làm dự án công, nhiều người dân lo lắng không biết mình có được tái định cư hay không. Theo quy định pháp luật, người bị giải tỏa nhà ở hợp pháp có thể được bồi thường và bố trí chỗ ở mới nếu đáp ứng đủ điều kiện. Để đảm bảo quyền lợi, bạn nên tham khảo ý kiến luật sư nhà đất của Hãng luật Anh Đào và Cộng sự, đơn vị chuyên hỗ trợ thủ tục bồi thường và tái định cư đúng quy định.
1. Cơ sở pháp lý về việc tái định cư khi bị giải tỏa
Khi Nhà nước thu hồi, giải tỏa nhà ở để thực hiện dự án công, người dân hoàn toàn có thể được bố trí tái định cư nếu đủ điều kiện theo quy định pháp luật. Cơ sở pháp lý của chính sách này được quy định rõ tại Điều 49 Luật Nhà ở 2023 và Điều 111 Luật Đất đai 2024.
Theo Điều 49 Luật Nhà ở 2023, việc bố trí nhà ở phục vụ tái định cư phải được thực hiện trước khi tiến hành thu hồi hoặc giải tỏa, trừ trường hợp người dân tự nguyện bàn giao nhà ở. Nhà ở tái định cư phải bảo đảm có điều kiện bằng hoặc tốt hơn nhà ở bị thu hồi, đồng thời được thực hiện công khai, minh bạch, hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân và nhà đầu tư.
Bên cạnh đó, Điều 111 Luật Đất đai 2024 cũng khẳng định, hộ gia đình, cá nhân có đất ở bị thu hồi và phải di dời chỗ ở sẽ được bố trí đất ở hoặc nhà ở tái định cư nếu không còn nơi ở nào khác trong cùng địa bàn.
Như vậy, theo quy định pháp luật hiện hành, chủ nhà bị giải tỏa để làm dự án công hoàn toàn có quyền được tái định cư, miễn là nhà, đất bị thu hồi là tài sản hợp pháp và thuộc diện phải di dời theo kế hoạch của Nhà nước.
2. Các trường hợp được bố trí tái định cư
Theo quy định của Luật Nhà ở 2023 và Luật Đất đai 2024, không phải mọi trường hợp bị giải tỏa nhà ở đều được bố trí tái định cư. Chỉ những chủ nhà có nhà, đất hợp pháp bị thu hồi để thực hiện dự án công và phải di chuyển chỗ ở mới thuộc diện được Nhà nước xem xét bố trí đất ở hoặc nhà ở tái định cư.
Cụ thể, người dân được bố trí tái định cư khi:
- Có đất ở bị thu hồi hợp pháp để phục vụ dự án quốc phòng, an ninh, hoặc công trình vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng;
- Phải di dời chỗ ở do thu hồi đất mà không còn nơi ở nào khác trong cùng địa bàn;
- Trường hợp nhiều hộ gia đình cùng sinh sống trên một thửa đất bị thu hồi, nếu đủ điều kiện tách hộ riêng thì được xem xét bố trí tái định cư riêng;
- Đối với dự án xây dựng nhà ở thương mại hoặc nhà ở xã hội, nếu người dân có nhu cầu tái định cư tại chỗ, chủ đầu tư phải bố trí nhà ở trong chính dự án đó;
- Trường hợp cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ, người sở hữu căn hộ bị phá dỡ được bố trí nhà ở tái định cư theo quy định tại Chương V Luật Nhà ở 2023.
Như vậy, khi nhà ở bị giải tỏa để làm dự án công, chủ nhà sẽ được tái định cư nếu đáp ứng các điều kiện pháp luật nêu trên. Chính sách này thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền có chỗ ở hợp pháp và ổn định đời sống người dân sau thu hồi đất.
3. Hình thức tái định cư
Khi nhà ở bị giải tỏa để làm dự án công, người dân đủ điều kiện tái định cư có thể được bố trí nơi ở mới thông qua nhiều hình thức khác nhau, được quy định tại Điều 48 và Điều 49 Luật Nhà ở 2023, cùng Điều 111 Luật Đất đai 2024.
Cụ thể, Nhà nước có thể thực hiện tái định cư theo các hình thức sau:
- Giao đất ở mới cho người bị thu hồi đất để họ tự xây dựng nhà ở;
- Bố trí nhà ở tái định cư do Nhà nước hoặc chủ đầu tư dự án xây dựng sẵn;
- Bán, cho thuê, hoặc cho thuê mua nhà ở xã hội cho người có nhu cầu, trong trường hợp quỹ đất hạn chế;
- Tái định cư tại chỗ – tức là người dân được bố trí lại chỗ ở ngay trong khu vực bị thu hồi, khi dự án có phần diện tích dành riêng cho tái định cư.
Luật quy định rõ, nhà ở phục vụ tái định cư phải có điều kiện bằng hoặc tốt hơn nhà ở bị thu hồi, đồng thời việc bố trí phải công khai, minh bạch và đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân.
Như vậy, khi bị giải tỏa để phục vụ dự án công, chủ nhà có thể được bố trí tái định cư theo nhiều hình thức linh hoạt, tùy vào điều kiện của địa phương và nguyện vọng của người dân. Để đảm bảo quyền lợi tối đa, người dân nên tham vấn ý kiến luật sư nhà đất của Hãng luật Anh Đào và Cộng sự trước khi ký biên bản bồi thường hoặc nhận bàn giao nơi ở mới.
4. Quyền lợi và nghĩa vụ của người được tái định cư
Khi nhà ở bị giải tỏa để làm dự án công, người dân đủ điều kiện được bố trí tái định cư sẽ hưởng nhiều quyền lợi hợp pháp, đồng thời cũng phải thực hiện các nghĩa vụ nhất định theo quy định của pháp luật.
Về quyền lợi, người được tái định cư có quyền:
- Được bố trí nhà ở hoặc đất ở mới có điều kiện bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ, bảo đảm ổn định đời sống sau khi di dời;
- Được bồi thường, hỗ trợ về tài sản hợp pháp gắn liền với đất bị thu hồi;
- Được lựa chọn hình thức tái định cư phù hợp (mua, thuê, thuê mua, hoặc nhận đất ở mới);
- Được hưởng các chính sách hỗ trợ bổ sung như hỗ trợ di chuyển, ổn định đời sống, đào tạo nghề hoặc việc làm (nếu có).
Bên cạnh đó, người được tái định cư cũng có nghĩa vụ:
- Thực hiện bàn giao mặt bằng đúng thời hạn khi đã nhận bồi thường, hỗ trợ tái định cư;
- Thanh toán phần chi phí (nếu có) đối với trường hợp mua, thuê hoặc thuê mua nhà ở tái định cư;
- Chấp hành quy định quản lý, sử dụng nhà ở mới, đảm bảo an ninh, trật tự khu tái định cư.
Như vậy, khi bị giải tỏa nhà ở để làm dự án công, chủ nhà không chỉ có quyền được tái định cư hợp pháp mà còn được Nhà nước bảo đảm các quyền lợi về chỗ ở, sinh hoạt và ổn định cuộc sống lâu dài. Tuy nhiên, để quyền lợi được thực thi đúng và đầy đủ, người dân nên nhờ luật sư nhà đất của Hãng luật Anh Đào và Cộng sự hỗ trợ xem xét hồ sơ bồi thường, tái định cư trước khi ký kết các văn bản pháp lý.
