Tại phiên tòa, mọi hành vi la hét, xúc phạm Thẩm phán hay làm gián đoạn quá trình xét xử đều được xem là gây rối trật tự tại phiên tòa – một hành vi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Không ít người do thiếu hiểu biết mà vô tình vi phạm, để rồi đối mặt với hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Trong những trường hợp như vậy, Luật sư hình sự của Hãng luật Anh Đào và Cộng sự sẽ là người đồng hành giúp bạn hiểu rõ quyền, nghĩa vụ và bảo vệ tốt nhất lợi ích hợp pháp của mình trước pháp luật.
1. Căn cứ pháp lý về tội gây rối trật tự tại phiên tòa
Căn cứ quy định tại Điều 391 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), pháp luật quy định rõ về tội gây rối trật tự tại phiên tòa, phiên họp như sau:
“…
Điều 391. Tội gây rối trật tự phiên tòa, phiên họp
1. Người nào tại phiên tòa, phiên họp mà thóa mạ, xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của Thẩm phán, Hội thẩm, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng khác hoặc người tham gia phiên tòa, phiên họp hoặc có hành vi đập phá tài sản, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 178 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 nămhoặc phạt tù từ 06 tháng đến 02 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:
a) Dẫn đến phải dừng phiên tòa, phiên họp;
b) Hành hung Thẩm phán, Hội thẩm, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng khác, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 134 của Bộ luật này.
…”
Như vậy, tội gây rối trật tự tại phiên tòa là hành vi xâm phạm trực tiếp đến hoạt động xét xử, làm ảnh hưởng đến tính nghiêm minh và trật tự của Tòa án. Hành vi này không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ vi phạm.
2. Dấu hiệu pháp lý của tội gây rối trật tự tại phiên tòa
Để xác định một người có phạm tội gây rối trật tự tại phiên tòa hay không, cần căn cứ vào các dấu hiệu pháp lý cơ bản được quy định trong Bộ luật Hình sự. Cụ thể:
- Về chủ thể: Người phạm tội là người có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự, từ 16 tuổi trở lên.
- Về khách thể: Hành vi gây rối xâm phạm đến hoạt động xét xử hoặc họp hành hợp pháp của cơ quan Nhà nước, làm mất trật tự, cản trở quá trình tiến hành tố tụng.
- Về mặt khách quan: Người phạm tội có một trong các hành vi như thóa mạ (tức là chửi bới, xúc phạm, lăng mạ người khác bằng lời nói một cách nặng nề, thiếu tôn trọng), xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của Thẩm phán, Hội thẩm, người tham gia phiên tòa, hoặc đập phá tài sản, hành hung người tiến hành tố tụng… dẫn đến việc gián đoạn hoặc phải dừng phiên tòa, phiên họp.
- Về mặt chủ quan: Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp, tức họ nhận thức rõ hành vi của mình gây mất trật tự phiên tòa nhưng vẫn cố tình thực hiện.
Như vậy, để cấu thành tội gây rối trật tự tại phiên tòa, hành vi phải có tính nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hoạt động xét xử, và có yếu tố cố ý từ phía người vi phạm.
3. Mức hình phạt đối với hành vi gây rối trật tự tại phiên tòa
Theo quy định tại Điều 391 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), hành vi gây rối trật tự tại phiên tòa, phiên họp sẽ bị xử lý hình sự tùy theo tính chất và mức độ vi phạm. Cụ thể:
- Khung hình phạt cơ bản: Người nào thóa mạ, xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của Thẩm phán, Hội thẩm, người tiến hành tố tụng hoặc người tham gia phiên tòa, hoặc đập phá tài sản (nhưng chưa đến mức cấu thành tội hủy hoại tài sản) thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 02 năm.
- Khung hình phạt tăng nặng: Nếu hành vi dẫn đến việc phải dừng phiên tòa, phiên họp hoặc hành hung Thẩm phán, Hội thẩm, người tiến hành tố tụng (nhưng chưa đến mức phạm tội cố ý gây thương tích), thì người phạm tội bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.
Như vậy, tùy theo mức độ xâm hại đến trật tự và hoạt động của phiên tòa, người có hành vi gây rối trật tự tại phiên tòa có thể chỉ bị phạt tiền, nhưng cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự và chịu hình phạt tù.
Hành vi gây rối trật tự tại phiên tòa là vi phạm nghiêm trọng và có thể bị xử lý hình sự. Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp khi vướng vào vụ việc này, bạn nên sớm liên hệ luật sư hình sự của Hãng luật Anh Đào và Cộng sự để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
