Bạn có bao giờ tự hỏi, nếu vô tình nhặt được một món đồ giá trị bỏ quên ngoài đường, liệu bạn có được quyền sở hữu hợp pháp hay không? Đây là vấn đề tưởng đơn giản nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý mà không phải ai cũng nắm rõ. Để hiểu rõ cách xử lý đúng luật, nhiều người đã tìm đến Hãng luật Anh Đào và Cộng sự – nơi quy tụ những luật sư giỏi hàng đầu ở TP HCM, sẵn sàng tư vấn chi tiết và minh bạch về quyền lợi và nghĩa vụ khi phát hiện tài sản bỏ quên.
1. Khái niệm và cơ sở pháp lý về quyền sở hữu
Quyền sở hữu là quyền gắn liền với người sở hữu để chiếm hữu, sử dụng và định đoạt tài sản theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp phát hiện tài sản bỏ quên hoặc tài sản không xác định chủ sở hữu, quyền sở hữu được xác lập dựa trên các quy định tại Điều 228 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể như sau:
“…
Điều 228. Xác lập quyền sở hữu đối với tài sản vô chủ, tài sản không xác định được chủ sở hữu
1. Tài sản vô chủ là tài sản mà chủ sở hữu đã từ bỏ quyền sở hữu đối với tài sản đó.
Người đã phát hiện, người đang quản lý tài sản vô chủ là động sản thì có quyền sở hữu tài sản đó, trừ trường hợp luật có quy định khác; nếu tài sản là bất động sản thì thuộc về Nhà nước.
2. Người phát hiện tài sản không xác định được ai là chủ sở hữu phải thông báo hoặc giao nộp cho Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc công an cấp xã nơi gần nhất để thông báo công khai cho chủ sở hữu biết mà nhận lại.
Việc giao nộp phải được lập biên bản, trong đó ghi rõ họ, tên, địa chỉ của người giao nộp, người nhận, tình trạng, số lượng, khối lượng tài sản giao nộp.
Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc công an cấp xã đã nhận tài sản phải thông báo cho người phát hiện về kết quả xác định chủ sở hữu.
Sau 01 năm, kể từ ngày thông báo công khai mà không xác định được ai là chủ sở hữu tài sản là động sản thì quyền sở hữu đối với động sản đó thuộc về người phát hiện tài sản.
Sau 05 năm, kể từ ngày thông báo công khai mà không xác định được ai là chủ sở hữu tài sản là bất động sản thì bất động sản đó thuộc về Nhà nước; người phát hiện được hưởng một khoản tiền thưởng theo quy định của pháp luật.
…”
Việc hiểu rõ quy định tại Điều 228 Bộ luật Dân sự 2015 sẽ giúp bạn xác định đúng quyền sở hữu hợp pháp khi tìm thấy tài sản ngoài đường, tránh các rủi ro pháp lý không đáng có.
2. Quy trình xử lý khi tìm thấy tài sản ngoài đường
Khi phát hiện tài sản bỏ quên hoặc tài sản không xác định chủ sở hữu, người phát hiện cần thực hiện các bước sau để đảm bảo quyền sở hữu hợp pháp:
Bước 1: Thông báo hoặc giao nộp cho cơ quan có thẩm quyền: Theo Khoản 2 Điều 228, người phát hiện tài sản không xác định được chủ sở hữu phải thông báo hoặc giao nộp cho Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc công an cấp xã nơi gần nhất. Việc giao nộp phải lập biên bản ghi rõ:
- Họ, tên, địa chỉ của người giao nộp và người nhận.
- Tình trạng, số lượng, khối lượng tài sản.
Bước 2: Thông báo công khai: Sau khi nhận tài sản, UBND cấp xã hoặc công an cấp xã phải thông báo công khai để chủ sở hữu biết và nhận lại. Điều này giúp người phát hiện tài sản thực hiện quyền sở hữu hợp pháp mà không vi phạm pháp luật.
Bước 3: Xác lập quyền sở hữu sau thời hạn luật định:
- Đối với động sản: Nếu sau 01 năm kể từ ngày thông báo công khai mà không xác định được chủ sở hữu, quyền sở hữu của động sản đó thuộc về người phát hiện.
- Đối với bất động sản: Nếu sau 05 năm mà không xác định được chủ sở hữu, bất động sản thuộc về Nhà nước; người phát hiện được hưởng một khoản tiền thưởng theo quy định pháp luật.
Bước 4: Những lưu ý quan trọng: Không tự ý chiếm đoạt, sử dụng hoặc bán tài sản trước khi giao nộp. Tuân thủ đầy đủ thủ tục theo luật để bảo vệ quyền sở hữu hợp pháp và tránh rủi ro pháp lý.
3. Những rủi ro pháp lý khi tự ý chiếm đoạt tài sản
Việc nhặt được tài sản bỏ quên hoặc tài sản không xác định chủ sở hữu tưởng chừng đơn giản nhưng nếu tự ý chiếm đoạt mà không tuân thủ thủ tục theo Điều 228 Bộ luật Dân sự 2015, người phát hiện có thể gặp phải các rủi ro pháp lý sau:
- Tranh chấp với chủ sở hữu thực sự: Nếu chủ sở hữu xuất hiện sau khi bạn tự ý sử dụng hoặc bán tài sản, bạn có thể bị yêu cầu hoàn trả và bồi thường thiệt hại.
- Xử lý hình sự: Trong trường hợp cố tình chiếm đoạt, bạn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội chiếm đoạt tài sản theo Bộ luật Hình sự.
- Mất quyền sở hữu hợp pháp: Không thực hiện thủ tục thông báo hoặc giao nộp sẽ khiến bạn mất cơ hội xác lập quyền sở hữu hợp pháp đối với tài sản.
Như vậy, để bảo vệ quyền sở hữu hợp pháp, việc tuân thủ các bước thông báo, giao nộp và chờ thời hạn theo luật là vô cùng quan trọng.
Việc nhặt được tài sản bỏ quên ngoài đường là cơ hội nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không hiểu rõ pháp luật. Điều 228 Bộ luật Dân sự 2015 đã quy định chi tiết các bước để người phát hiện tài sản có thể xác lập quyền sở hữu hợp pháp, từ việc giao nộp, thông báo công khai cho đến nhận quyền sở hữu sau thời hạn luật định.
Nếu bạn gặp tình huống này, đừng chủ quan. Hãy tìm đến Hãng luật Anh Đào và Cộng sự, nơi quy tụ những luật sư giỏi hàng đầu ở TP HCM, để được tư vấn chi tiết và bảo vệ quyền lợi hợp pháp một cách tối ưu. Thực hiện đúng thủ tục không chỉ giúp bạn giữ được quyền sở hữu hợp pháp, mà còn tránh được những rủi ro pháp lý không đáng có.
