Bạn có biết rằng việc tham gia hoặc tổ chức nhằm lật đổ chính quyền nhân dân có thể khiến bạn phải đối mặt với án phạt nghiêm trọng đến mức nào? cùng với những mức án nặng nề có thể khiến cuộc đời người phạm tội hoàn toàn thay đổi. Đặc biệt, những điểm mới trong sửa đổi Điều 109 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) càng làm tăng tính nghiêm minh của pháp luật. Hãy cùng khám phá chi tiết về tội danh “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” và những quy định quan trọng bạn cần biết để tránh những sai lầm đáng tiếc.
1. Khái niệm tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân
Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân là một trong những tội danh đặc biệt nghiêm trọng được quy định trong Bộ luật Hình sự. Căn cứ theo Điều 109 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), quy định về tội này như sau:
“…
Người nào hoạt động thành lập hoặc tham gia tổ chức nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, thì bị phạt như sau:
Người tổ chức, người xúi giục, người hoạt động đắc lực hoặc gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình;
Người đồng phạm khác, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm;
Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
…”
Như vậy, tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân không chỉ bao gồm hành vi thành lập, tham gia tổ chức mà còn có nhiều mức độ và hình thức xử phạt tương ứng với mức độ nguy hiểm và vai trò của từng đối tượng. Quy định này thể hiện sự nghiêm khắc của pháp luật trong việc bảo vệ chế độ chính trị, đảm bảo ổn định xã hội và trật tự pháp luật.
2. Các hành vi cấu thành tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân
Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân bao gồm nhiều hành vi cụ thể được quy định trong Điều 109 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025):
- Thành lập tổ chức nhằm lật đổ chính quyền nhân dân: Đây là hành vi đặc biệt nghiêm trọng khi người phạm tội chủ động tạo ra một tổ chức có mục đích phá hoại chế độ chính trị. Một nhóm cá nhân lập ra tổ chức bí mật để tuyển mộ thành viên và chuẩn bị kế hoạch đảo chính thì sẽ bị xử lý theo tội này.
- Tham gia tổ chức lật đổ chính quyền: Người tham gia dù không phải người sáng lập nhưng vẫn góp phần duy trì và thực hiện mục đích lật đổ chính quyền cũng bị coi là phạm tội. Như, một cá nhân gia nhập tổ chức trên để hỗ trợ tuyên truyền, gây rối loạn xã hội cũng phải chịu trách nhiệm hình sự.
- Xúi giục hoặc tổ chức hoạt động đắc lực: Người xúi giục người khác tham gia hoặc trực tiếp tổ chức các hoạt động nhằm lật đổ chính quyền được xem là có vai trò quan trọng trong việc thực hiện tội phạm. (Ví dụ, người kích động biểu tình bạo loạn, hoặc lên kế hoạch tập hợp lực lượng nhằm lật đổ chính quyền sẽ bị xử phạt nghiêm khắc.)
- Gây hậu quả nghiêm trọng: Không chỉ dừng lại ở ý định hoặc hoạt động chuẩn bị, nếu hành vi của người phạm tội dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như gây mất ổn định chính trị, tổn hại lớn đến an ninh quốc gia thì mức hình phạt sẽ càng nặng hơn.
Như vậy, việc phân tích các hành vi cấu thành tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân giúp chúng ta nhận thức rõ tính nghiêm trọng của hành vi này. Pháp luật quy định mức phạt nghiêm khắc nhằm ngăn chặn các hành vi này, bảo vệ sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước.
3. Mức hình phạt đối với tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân
Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân là một trong những tội danh đặc biệt nghiêm trọng, do đó mức hình phạt được quy định rất nghiêm khắc trong Bộ luật Hình sự. Theo Điều 109 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) mức phạt được phân chia dựa trên vai trò và mức độ hành vi phạm tội của từng đối tượng.
Đối với người tổ chức, xúi giục hoặc có vai trò hoạt động đắc lực và gây hậu quả nghiêm trọng, pháp luật quy định mức phạt tù rất nặng, từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc thậm chí là tử hình. Điều này phản ánh sự nghiêm minh của pháp luật nhằm ngăn chặn những hành vi có nguy cơ gây tổn hại lớn đến sự ổn định chính trị và an ninh quốc gia.
Những người đồng phạm khác, tuy không giữ vai trò chủ mưu, nhưng vẫn tích cực tham gia hoạt động nhằm lật đổ chính quyền, sẽ bị xử phạt tù từ 5 đến 12 năm. Mức án này nhằm đảm bảo rằng mọi cá nhân dù vai trò nhỏ hơn cũng phải chịu trách nhiệm hình sự rõ ràng.
Đặc biệt, đối với người chuẩn bị phạm tội những người chưa thực hiện hành vi chính nhưng có hành động chuẩn bị để thực hiện tội cũng không được bỏ qua mà bị xử phạt tù từ 1 đến 5 năm. Đây là biện pháp phòng ngừa quan trọng để kịp thời ngăn chặn các hành vi gây nguy hiểm trước khi chúng xảy ra.
Tóm lại, mức hình phạt đối với tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân được xây dựng trên nguyên tắc phân loại rõ vai trò, mức độ nghiêm trọng của hành vi, nhằm tăng cường tính răn đe và bảo vệ sự ổn định chính trị xã hội.
4. Các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trong tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân
Trong quá trình xét xử tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, pháp luật quy định một số tình tiết có thể làm tăng nặng hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của người phạm tội. Việc xem xét các tình tiết này giúp đảm bảo sự công bằng và chính xác trong việc áp dụng hình phạt.
Tình tiết tăng nặng thường bao gồm hành vi phạm tội có tổ chức chặt chẽ, phạm tội nhiều lần, sử dụng vũ khí, gây hậu quả nghiêm trọng như làm mất ổn định chính trị hoặc tổn hại đến an ninh quốc gia. Chẳng hạn, người tổ chức hoặc chủ mưu trong vụ án có quy mô lớn, gây ảnh hưởng tiêu cực sâu rộng sẽ bị áp dụng mức hình phạt nghiêm khắc hơn. Ngoài ra, nếu phạm tội trong tình trạng tái phạm hoặc có hành vi chống đối cơ quan chức năng cũng được coi là tình tiết tăng nặng.
Ngược lại, tình tiết giảm nhẹ có thể được áp dụng khi người phạm tội tự thú, thành khẩn khai báo, tích cực khắc phục hậu quả, hoặc có nhân thân tốt, chưa có tiền án tiền sự. Những tình tiết này giúp giảm nhẹ mức hình phạt nhằm khuyến khích người phạm tội cải tạo, hoàn lương.
Như vậy, việc xác định các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trong tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân không chỉ góp phần tăng tính khách quan trong xét xử mà còn thúc đẩy quá trình giáo dục, phòng ngừa tội phạm hiệu quả hơn.
Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân là một trong những tội danh nghiêm trọng, được quy định chặt chẽ trong Bộ luật Hình sự nhằm bảo vệ nền tảng chính trị và sự ổn định xã hội. Việc nắm rõ các quy định về hành vi, mức hình phạt và tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ là rất cần thiết để mọi người có thể hiểu đúng pháp luật và tránh những sai phạm nghiêm trọng. Trong trường hợp cần tư vấn pháp lý hoặc hỗ trợ bảo vệ quyền lợi khi gặp phải các vấn đề liên quan đến tội danh này, việc tìm đến một luật sư giỏi hình sự sẽ giúp bạn có được sự hỗ trợ chuyên nghiệp, tận tâm và hiệu quả nhất.
