Quyền lợi và sự an toàn của trẻ em luôn được pháp luật bảo vệ nghiêm ngặt. Tuy nhiên, vẫn tồn tại những hành vi vi phạm nghiêm trọng như đánh tráo người dưới 01 tuổi, gây ảnh hưởng sâu sắc đến quyền lợi hợp pháp của trẻ và gia đình. Việc hiểu rõ các quy định về tội đánh tráo người dưới 01 tuổi không chỉ giúp bảo vệ trẻ em mà còn phòng ngừa rủi ro pháp lý cho cá nhân liên quan. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết hành vi cấu thành, khung hình phạt và hậu quả pháp lý, đồng thời cung cấp những gợi ý từ luật sư chuyên hình sự tại Hãng luật Anh Đào và Cộng sự nhằm giúp bạn nắm vững quy định pháp luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
1. Căn cứ pháp lý tội đánh tráo người dưới 01 tuổi
Để xác định và xử lý tội đánh tráo người dưới 01 tuổi, cần căn cứ vào Điều 152 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), quy định như sau:
“…
1. Người nào đánh tráo người dưới 01 tuổi này với người dưới 01 tuổi khác, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp;
c) Đối với người dưới 01 tuổi mà mình có trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng;
d) Phạm tội 02 lần trở lên.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm:
a) Có tính chất chuyên nghiệp;
b) Tái phạm nguy hiểm.
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
…”
Như vậy, Điều này xác định hành vi đánh tráo trẻ em dưới 01 tuổi là vi phạm nghiêm trọng, xâm phạm quyền lợi hợp pháp của trẻ và gia đình. Hình phạt được phân chia theo mức độ nghiêm trọng và tình tiết tăng nặng, từ hành vi cơ bản đến có tổ chức, lợi dụng chức vụ, hoặc tái phạm. Ngoài hình phạt tù, luật còn quy định phạt tiền và cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề nhằm tăng tính răn đe và bảo vệ trẻ em.
2. Hành vi cấu thành tội đánh tráo người dưới 01 tuổi
Để xác định một người phạm tội đánh tráo người dưới 01 tuổi theo Điều 152 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), cần phân tích các yếu tố cấu thành sau:
- Đối tượng xâm phạm: Hành vi phải nhằm vào người dưới 01 tuổi, đây là nhóm đối tượng đặc biệt cần được bảo vệ nghiêm ngặt theo pháp luật.
- Hành vi cụ thể: Đánh tráo trẻ em với một người dưới 01 tuổi khác, có thể thực hiện một mình hoặc theo nhóm. Hành vi này bao gồm cả việc tổ chức, lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp hoặc trách nhiệm chăm sóc trẻ để thực hiện.
- Tình tiết tăng nặng: Phạm tội có tổ chức, lợi dụng quyền hạn, chăm sóc trẻ, thực hiện hành vi nhiều lần.Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp hoặc tái phạm nguy hiểm.
- Hậu quả pháp lý: Hành vi vi phạm nghiêm trọng quyền của trẻ và quyền lợi gia đình. Người phạm tội phải chịu khung hình phạt từ 2 – 12 năm tù, tùy thuộc mức độ nghiêm trọng và tình tiết tăng nặng. Có thể bị phạt tiền và cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 – 5 năm.
Hành vi đánh tráo trẻ em dưới 01 tuổi là hành vi xâm phạm nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ. Việc phân loại hành vi, tình tiết tăng nặng và khung hình phạt theo luật giúp pháp luật xử lý công bằng, nghiêm minh, đồng thời bảo vệ trẻ em và trật tự xã hội.
3. Khung hình phạt tội đánh tráo người dưới 01 tuổi
Theo Điều 152 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), khung hình phạt được phân loại rõ ràng dựa trên mức độ và tình tiết tăng nặng của hành vi:
- Hành vi cơ bản: Người thực hiện hành vi đánh tráo trẻ em dưới 01 tuổi không có tổ chức, không lợi dụng chức vụ, nghề nghiệp và chỉ phạm một lần: Hình phạt: 2 – 5 năm tù.
- Tình tiết tăng nặng: Hành vi có tổ chức, lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp, chăm sóc trẻ hoặc thực hiện 2 lần trở lên: Hình phạt: 3 – 7 năm tù.
- Tình tiết nghiêm trọng: Hành vi có tính chất chuyên nghiệp hoặc tái phạm nguy hiểm: Hình phạt: 7 – 12 năm tù.
- Hình phạt bổ sung: Ngoài hình phạt tù, người phạm tội còn có thể bị: Phạt tiền: 10 – 50 triệu đồng. Cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc nhất định: 1 – 5 năm.Việc phân loại khung hình phạt theo mức độ giúp pháp luật vừa nghiêm minh vừa công bằng, răn đe hành vi phạm tội. Hình phạt bổ sung như cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề nhằm ngăn chặn người phạm tội tiếp tục lợi dụng vị trí hoặc nghề nghiệp để tái phạm.Khung hình phạt nghiêm minh thể hiện tính răn đe và bảo vệ trẻ em dưới 01 tuổi – nhóm đối tượng cần được pháp luật bảo vệ đặc biệt.
Tội đánh tráo người dưới 01 tuổi là hành vi nghiêm trọng, xâm phạm trực tiếp quyền lợi của trẻ em và gia đình. Việc nắm vững hành vi cấu thành, khung hình phạt và hậu quả pháp lý giúp mọi người nhận thức rõ ràng về mức độ nguy hiểm của hành vi này. Trong những trường hợp phức tạp hoặc cần bảo vệ quyền lợi hợp pháp, việc tham khảo ý kiến từ luật sư giỏi hình sự tại Hãng luật Anh Đào và Cộng sự là cần thiết, giúp tư vấn pháp lý chính xác, hiệu quả và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan được thực hiện đúng quy định của pháp luật.
