Hiểu rõ sự khác nhau về thừa kế theo di chúc và theo pháp luật. Ưu điểm của 2 loại di chúc này?

Trong cuộc sống, việc phân chia di sản sau khi một người qua đời luôn là vấn đề nhạy cảm và dễ phát sinh mâu thuẫn giữa các thành viên trong gia đình. Pháp luật Việt Nam hiện hành quy định hai hình thức thừa kế chủ yếu là thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Việc hiểu rõ sự khác nhau giữa hai hình thức này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi chính đáng của người thừa kế mà còn góp phần hạn chế tranh chấp, giữ gìn tình cảm và sự đoàn kết trong gia đình. Bài viết dưới đây, Hãng Luật Anh Đào và Cộng sự sẽ phân tích toàn diện quy định pháp luật về “Thừa kế theo di chúc và theo pháp luật khác nhau thế nào?”.

1. Thừa kế là gì?

Thừa kế là việc chuyển giao tài sản của người đã mất cho những người còn sống. Theo Bộ luật Dân sự 2015, có hai hình thức thừa kế phổ biến: thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Hiểu rõ sự khác nhau sẽ giúp người dân bảo vệ quyền lợi khi nhận di sản.

2. Thừa kế theo di chúc là gì?

Thừa kế theo di chúc là việc phân chia di sản dựa trên ý chí của người để lại di sản được ghi trong di chúc hợp pháp được quy định tại chương XXII của Bộ luật Dân sự 2015.

Điều kiện di chúc hợp pháp được quy định tại Điều 630 của Bộ luật Dân sự 2015:

“…

Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:
2. a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
3. b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

…”

Ưu điểm của thừa kế theo di chúc: Người mất được quyền quyết định ai nhận tài sản, nhận bao nhiêu.
Dù có di chúc, vẫn phải đảm bảo phần di sản bắt buộc cho vợ/chồng, con chưa thành niên, cha mẹ, con đã thành niên mất khả năng lao động. Bởi vì họ là những người thừa kế không phụ thuộc nội dung của di chúc, căn cứ theo Điều 644 Bộ luật dân sự 2015:

“…

Điều 644. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc

1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:
2. a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
3. b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.
4. Quy định tại khoản 1 Điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này.

…”.

3. Thừa kế theo pháp luật là gì?

Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định, quy định tại Điều 649 Bộ luật Dân sự 2015.

Áp dụng khi không có di chúc, di chúc vô hiệu, hoặc không phân chia hết tài sản, được quy định tại chương XXIII của Bộ luật Dân sự 2025.

Hàng thừa kế được quy định tại Điều 651 BLDS 2015:

“…

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
2. a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
3. b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
4. c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
5. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
6. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
   …”.

Ưu điểm của thừa kế theo pháp luật: Rõ ràng, giảm tranh chấp khi không có di chúc.

Có thể thấy, dù là thừa kế theo di chúc hay thừa kế theo pháp luật thì mục tiêu chung đều nhằm bảo đảm việc phân chia di sản công bằng, hợp lý và đúng quy định. Tuy nhiên, mỗi hình thức lại có những điều kiện áp dụng riêng. Vì vậy, mỗi người nên chủ động tìm hiểu và lựa chọn phương án lập di chúc, khai nhận di sản, tách thửa hoặc làm sổ đỏ phù hợp, đồng thời tham khảo ý kiến luật sư giỏi về đất đai, dân sự Trần Trọng Hòa. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người thân mà còn hạn chế tối đa những tranh chấp đất đai không đáng có trong tương lai.

Với đội ngũ luật sư tư vấn thừa kế, dân sự, doanh nghiệp giàu kinh nghiệm, Hãng Luật Anh Đào và Cộng sự cam kết đồng hành cùng quý khách trong từng bước tư vấn dịch vụ tư vấn lập di chúc chuyên nghiệp, giải quyết tranh chấp đất đai, tài sản, hợp đồng… cũng như hỗ trợ hỏi đáp pháp luật về thừa kế nhà đất. Chúng tôi mang đến dịch vụ tư vấn tận tâm với chi phí hợp lý, bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp cho khách hàng.

Liên hệ ngay để được hỗ trợ:
Số điện thoại tư vấn: 0932049492
�� Email: gvndtb1992@gmail.com
�� Website: https://luatsu-saigon.com