Ngày nay, càng nhiều doanh nghiệp bị khởi tố vì vi phạm pháp luật, câu hỏi “Pháp nhân làm gì để được khoan hồng khi bị xử lý hình sự?” đang nhận được sự quan tâm đặc biệt từ cộng đồng doanh nghiệp. Theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025), pháp nhân thương mại hoàn toàn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi phạm tội. Tuy nhiên, nếu biết cách hợp tác và chủ động khắc phục hậu quả, pháp nhân có cơ hội được hưởng chính sách khoan hồng theo quy định pháp luật. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết các điều kiện, hành vi và chiến lược mà pháp nhân cần thực hiện để được xem xét giảm nhẹ hoặc miễn hình phạt.
1. Pháp nhân thương mại có bị xử lý hình sự không?
Pháp nhân thương mại hoàn toàn có thể bị xử lý hình sự nếu có hành vi vi phạm pháp luật thuộc các tội danh được quy định trong Bộ luật Hình sự. Điều này được quy định cụ thể tại Khoản 1 Điều 75 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), theo đó:
“…
Pháp nhân thương mại chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự khi có đủ các điều kiện sau đây:
a) Hành vi phạm tội được thực hiện nhân danh pháp nhân thương mại;
b) Hành vi phạm tội được thực hiện vì lợi ích của pháp nhân thương mại;
c) Hành vi phạm tội được thực hiện có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân thương mại;
d) Chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 27 của Bộ luật này.
…”
Như vậy, khi một doanh nghiệp, công ty hoặc tổ chức có mục đích sinh lợi thực hiện hành vi phạm tội với danh nghĩa, lợi ích và sự chỉ đạo của chính tổ chức đó, thì pháp nhân đó sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Việc xử lý hình sự đối với pháp nhân thường được áp dụng trong các lĩnh vực như: môi trường, tài chính – ngân hàng, an toàn thực phẩm, thuế, rửa tiền, tham nhũng trong doanh nghiệp…
Pháp nhân bị xử lý không loại trừ trách nhiệm hình sự đối với cá nhân có liên quan, như người đại điện theo pháp luật hoặc người điều hành hành vi vi phạm. Điều này giúp bảo đảm tính răn đe và công bằng trong xử lý tội phạm.
2. Căn cứ pháp lý về chính sách khoan hồng cho pháp nhân
Chính sách khoan hồng đối với pháp nhân thương mại khi bị xử lý hình sự được quy định rõ trong Điều 3 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025). Theo đó, pháp luật hình sự không chỉ nghiêm trị những hành vi phạm tội có tổ chức, chuyên nghiệp hoặc gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, mà còn mở ra cơ hội khoan hồng cho các pháp nhân thương mại có thái độ hợp tác, sửa sai và khắc phục hậu quả tích cực.
Cụ thể, Điểm d Khoản 2 Điều 3 nêu rõ:
“…
Khoan hồng đối với pháp nhân thương mại tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án, tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại gây ra, chủ động ngăn chặn hoặc khắc phục hậu quả xảy ra.
…”
Đây là cơ sở pháp lý quan trọng thể hiện chính sách nhân đạo và phân hóa trách nhiệm trong xử lý hình sự đối với pháp nhân. Việc khoan hồng có thể giúp pháp nhân được xem xét giảm nhẹ hình phạt, miễn hình phạt hoặc chuyển sang hình thức xử lý ít nghiêm khắc hơn, nếu họ chứng minh được thiện chí và hành động cụ thể trong quá trình giải quyết vụ án.
Chính sách này cũng tạo động lực để các doanh nghiệp chủ động tuân thủ pháp luật, nhanh chóng hợp tác và khắc phục hậu quả, góp phần làm giảm thiểu tác động tiêu cực của hành vi phạm tội đến xã hội và nền kinh tế.
3. Pháp nhân cần làm gì để được hưởng khoan hồng?
Để được hưởng chính sách khoan hồng khi bị xử lý hình sự, pháp nhân thương mại cần chủ động thể hiện thái độ thiện chí, hợp tác và có những hành động cụ thể nhằm khắc phục hậu quả. Dưới đây là 4 yếu tố quan trọng mà pháp nhân cần thực hiện:
Một, tích cực hợp tác với cơ quan tố tụng: Pháp nhân cần chủ động phối hợp với cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án trong quá trình giải quyết vụ án. Việc cung cấp đầy đủ tài liệu, chứng cứ liên quan đến hành vi phạm tội, hỗ trợ truy tìm thủ phạm, khai báo trung thực… là yếu tố then chốt thể hiện tinh thần hợp tác. Đây cũng là dấu hiệu cho thấy pháp nhân không cố tình che giấu vi phạm và có thiện chí sửa sai.
Hai, tự nguyện sửa chữa, khắc phục hậu quả: Một trong những điều kiện tiên quyết để được khoan hồng là tự nguyện khắc phục hậu quả đã gây ra. Tùy vào từng vụ việc, điều này có thể bao gồm: xử lý sai phạm nội bộ, cải chính thông tin sai lệch, gỡ bỏ hậu quả tiêu cực trên thị trường, thu hồi sản phẩm vi phạm, hoặc chấm dứt các hành vi trái pháp luật.
Ba, chủ động bồi thường thiệt hại cho người bị hại hoặc Nhà nước: Việc chủ động bồi thường thiệt hại là hành động thể hiện trách nhiệm pháp lý và đạo đức của pháp nhân đối với cá nhân, tổ chức hoặc Nhà nước bị ảnh hưởng bởi hành vi phạm tội. Điều này không chỉ giúp khắc phục một phần thiệt hại mà còn tạo cơ sở pháp lý để giảm nhẹ hoặc miễn trách nhiệm hình sự.
Bốn, cam kết cải tổ và không tái phạm: Pháp nhân cần xây dựng và cam kết thực hiện các biện pháp cải tổ nội bộ như: thay đổi nhân sự điều hành, xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, tổ chức đào tạo pháp luật cho nhân viên, kiểm tra việc tuân thủ… Những biện pháp này giúp chứng minh với cơ quan tố tụng rằng hành vi vi phạm là cá biệt và đã được khắc phục tận gốc, từ đó hạn chế rủi ro tái phạm trong tương lai.
4. Lợi ích của việc được khoan hồng với pháp nhân
Khi bị xử lý hình sự, việc được hưởng chính sách khoan hồng mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho pháp nhân thương mại, giúp giảm nhẹ hậu quả pháp lý và hỗ trợ quá trình phục hồi uy tín, hoạt động kinh doanh:
Thứ nhất, giảm nhẹ hoặc miễn hình phạt: Một trong những lợi ích rõ ràng nhất là pháp nhân có thể được áp dụng mức hình phạt nhẹ hơn, hoặc trong một số trường hợp đặc biệt, có thể được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự. Điều này góp phần giảm tổn thất tài chính và hạn chế tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh.
Thứ hai, bảo vệ hình ảnh và uy tín doanh nghiệp: Việc chủ động khắc phục hậu quả, hợp tác với cơ quan chức năng và thể hiện thái độ cầu thị sẽ giúp doanh nghiệp giữ được phần nào niềm tin từ khách hàng, đối tác và cộng đồng. Đây là yếu tố quan trọng trong việc phục hồi thương hiệu sau khủng hoảng pháp lý.
Thứ ba, tạo cơ hội tái cấu trúc và cải tổ nội bộ: Quá trình hợp tác điều tra và khắc phục hậu quả là cơ hội để pháp nhân nhìn lại hệ thống vận hành, chấn chỉnh hoạt động quản trị rủi ro, xây dựng cơ chế kiểm soát nội bộ hiệu quả hơn, từ đó tránh được các vi phạm pháp luật trong tương lai.
Cuối cùng, hạn chế rủi ro pháp lý kéo dài: Khi được hưởng khoan hồng, thời gian giải quyết vụ án được rút ngắn, tránh tình trạng bị điều tra kéo dài gây ảnh hưởng đến hoạt động và tâm lý của doanh nghiệp, từ đó giúp doanh nghiệp nhanh chóng ổn định và tập trung vào hoạt động kinh doanh.
Như vậy, chính sách khoan hồng trong xử lý hình sự đối với pháp nhân thương mại không chỉ thể hiện tính nhân văn của pháp luật mà còn tạo cơ hội cho doanh nghiệp khắc phục sai phạm và tái cấu trúc hoạt động. Việc tích cực hợp tác với cơ quan tố tụng, tự nguyện sửa chữa hậu quả, bồi thường thiệt hại và cam kết không tái phạm chính là những yếu tố then chốt giúp pháp nhân được xem xét giảm nhẹ hoặc miễn trách nhiệm hình sự.
Nếu doanh nghiệp của bạn đang vướng vào vụ án hình sự hoặc cần tư vấn pháp lý chuyên sâu để giảm nhẹ trách nhiệm, hãy liên hệ ngay với luật sư có kinh nghiệm tố tụng để được hỗ trợ kịp thời và đúng pháp luật.
HÃNG LUẬT ANH ĐÀO VÀ CỘNG SỰ
📞 Hotline/Zalo: 0932 049 492
📧 Email: gvndtb1992@gmail.com
🏢 Địa chỉ: 18B Nam Quốc Cang, phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh
