Nuôi nhốt hoặc buôn bán động vật quý hiếm không chỉ là vi phạm hành chính mà còn có thể khiến bạn vào tù đến 15 năm theo quy định pháp luật
1. Căn cứ pháp lý xử lý hành vi nuôi nhốt hoặc buôn bán động vật quý hiếm
Hành vi nuôi nhốt hoặc buôn bán động vật quý hiếm trái phép hiện nay được xử lý theo Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015, (sửa đổi, bổ sung 2025) Cụ thể,
“…
Điều 244. Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm
1. Người nào vi phạm quy định về bảo vệ động vật thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IB hoặc Phụ lục I Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 4.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Săn bắt, giết, nuôi, nhốt, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ;
b) Tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép cá thể, bộ phận cơ thể không thể tách rời sự sống hoặc sản phẩm của động vật quy định tại điểm a khoản này;
c) Tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép ngà voi có khối lượng từ 02 kilôgam đến dưới 20 kilôgam; sừng tê giác có khối lượng từ 50 gam đến dưới 01 kilôgam;
d) Săn bắt, giết, nuôi, nhốt, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IB hoặc Phụ lục I Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp mà không thuộc loài quy định tại điểm a khoản này với số lượng từ 03 cá thể đến 07 cá thể lớp thú, từ 07 cá thể đến 10 cá thể lớp chim, bò sát hoặc từ 10 cá thể đến 15 cá thể động vật lớp khác;
đ) Tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép cá thể, bộ phận cơ thể không thể tách rời sự sống của từ 03 cá thể đến 07 cá thể lớp thú, từ 07 cá thể đến 10 cá thể lớp chim, bò sát hoặc từ 10 cá thể đến 15 cá thể động vật lớp khác quy định tại điểm d khoản này;
e) Săn bắt, giết, nuôi, nhốt, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật hoặc tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép cá thể, bộ phận cơ thể không thể tách rời sự sống hoặc sản phẩm của động vật có số lượng dưới mức quy định tại các điểm c, d và đ khoản này nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
…”
Như vậy, pháp luật quy định rất rõ: bất kỳ hành vi nuôi nhốt hoặc buôn bán động vật quý hiếm trái phép nào dù với mục đích kinh doanh, sưu tầm hay vận chuyển đều có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, chứ không chỉ xử phạt hành chính.
2. Hành vi nào bị coi là phạm tội?
Theo Điều 244 Bộ luật Hình sự, hành vi nuôi nhốt hoặc buôn bán động vật quý hiếm bị coi là phạm tội hình sự khi thuộc một trong các trường hợp sau:
- Săn bắt, giết, nuôi, nhốt, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, hoặc thuộc Phụ lục I Công ước CITES;
- Tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép cá thể, bộ phận cơ thể không thể tách rời sự sống (như ngà voi, sừng tê giác, da hổ, mật gấu…) hoặc sản phẩm của những loài này;
- Thực hiện hành vi với số lượng lớn (ví dụ: từ 3 đến 7 cá thể lớp thú, 7 đến 10 cá thể lớp chim, bò sát…) hoặc với khối lượng ngà voi, sừng tê giác vượt mức quy định;
- Tái phạm hoặc đã bị xử phạt hành chính về cùng hành vi mà vẫn tiếp tục vi phạm.
Đặc biệt, kể cả khi hành vi nuôi nhốt hoặc buôn bán động vật quý hiếm chỉ ở mức nhỏ (chưa đến số lượng cấu thành khung hình phạt chính) nhưng người vi phạm đã từng bị xử phạt hành chính hoặc kết án về hành vi tương tự mà chưa được xóa án tích, thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Như vậy, không cần phải buôn bán với số lượng lớn hay gây hậu quả nghiêm trọng — chỉ cần có hành vi nuôi nhốt hoặc buôn bán động vật quý hiếm trái phép cũng đã đủ yếu tố để bị xem xét về tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm.
3. Mức xử phạt theo quy định mới của Bộ luật Hình sự
Theo Điều 244 Bộ luật Hình sự, hành vi nuôi nhốt hoặc buôn bán động vật quý hiếm trái phép bị xem là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, với các khung hình phạt được quy định rõ ràng tùy theo tính chất và mức độ vi phạm.
- Khung 1: Người thực hiện hành vi nuôi nhốt hoặc buôn bán động vật quý hiếm trái phép sẽ bị phạt tiền từ 1 tỷ đến 4 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
- Khung 2: Nếu phạm tội có tổ chức, lợi dụng chức vụ, quyền hạn, hoặc với số lượng lớn động vật, ngà voi, sừng tê giác, mức phạt tăng lên từ 05 năm đến 10 năm tù.
- Khung 3: Trường hợp đặc biệt nghiêm trọng — như buôn bán, vận chuyển trên 3 cá thể voi, tê giác hoặc khối lượng sừng tê giác từ 9 kg trở lên — người phạm tội có thể bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm.
- Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị phạt tiền bổ sung từ 100 đến 400 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc hành nghề từ 01 đến 05 năm.
Đối với pháp nhân thương mại, hình phạt có thể lên tới 30 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động đến 03 năm.
Theo chia sẻ của luật sư hình sự, các vụ án liên quan đến nuôi nhốt hoặc buôn bán động vật quý hiếm thường bị cơ quan điều tra xử lý rất nghiêm do tính chất ảnh hưởng đến môi trường và uy tín quốc gia trong thực thi Công ước CITES. Vì vậy, khi bị khởi tố hoặc bị nghi ngờ liên quan, người vi phạm nên liên hệ ngay với luật sư hình sự để được tư vấn và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
