Người lao động có được đơn phương nghỉ việc không báo trước?
Trong quá trình làm việc, có không ít trường hợp người lao động muốn nghỉ việc ngay lập tức mà không báo trước cho người sử dụng lao động vì nhiều lý do khác nhau, từ mâu thuẫn nội bộ, môi trường làm việc không phù hợp đến áp lực cá nhân. Tuy nhiên, pháp luật lao động có cho phép người lao động được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không cần báo trước hay không? Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể căn cứ pháp lý và các trường hợp áp dụng theo quy định hiện hành. Bài viết dưới đây, Hãng Luật Anh Đào và Cộng sự sẽ phân tích toàn diện quy định pháp luật về “Người lao động có được đơn phương nghỉ việc không báo trước?“.

1. Khái quát quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng của người lao động
Theo quy định tại Điều 35 Bộ luật Lao động 2019, người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động bất cứ lúc nào, nhưng phải bảo đảm thời hạn báo trước, trừ một số trường hợp đặc biệt được miễn báo trước.
Quy định này là bước tiến lớn so với Bộ luật Lao động 2012 – vốn yêu cầu người lao động chỉ được nghỉ việc khi có lý do chính đáng. Như vậy, pháp luật hiện hành đã công nhận và bảo vệ quyền tự do việc làm của người lao động trong nền kinh tế thị trường, cho phép người lao động có thể nghỉ việc vì bất kỳ lý do gì, miễn là tuân thủ đúng trình tự và điều kiện theo luật định.
2. Thời hạn báo trước khi người lao động nghỉ việc
Cũng theo khoản 1 Điều 35 Bộ luật Lao động 2019, người lao động khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động phải báo trước cho người sử dụng lao động như sau:
“a) Ít nhất 45 ngày nếu làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn;
b) Ít nhất 30 ngày nếu làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng;
c) Ít nhất 03 ngày làm việc nếu làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn dưới 12 tháng;
d) Đối với một số ngành, nghề, công việc đặc thù thì thời hạn báo trước được thực hiện theo quy định của Chính phủ.”
Tuy nhiên, nếu người lao động nghỉ việc mà không báo trước theo thời hạn nêu trên thì sẽ bị xem là đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật, trừ trường hợp thuộc các trường hợp đặc biệt được miễn báo trước theo khoản 2 Điều 35.
3. Các trường hợp người lao động được phép nghỉ việc không báo trước
Theo khoản 2 Điều 35 Bộ luật Lao động 2019, người lao động được đơn phương nghỉ việc không cần báo trước nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
“a) Không được bố trí theo đúng công việc, địa điểm làm việc hoặc không được bảo đảm điều kiện làm việc theo thỏa thuận, trừ trường hợp quy định tại Điều 29 của Bộ luật này;
b) Không được trả đủ lương hoặc trả lương không đúng thời hạn, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 97 của Bộ luật này;
c) Bị người sử dụng lao động ngược đãi, đánh đập hoặc có lời nói, hành vi nhục mạ, hành vi làm ảnh hưởng đến sức khỏe, nhân phẩm, danh dự; bị cưỡng bức lao động;
d) Bị quấy rối tình dục tại nơi làm việc;
đ) Lao động nữ mang thai phải nghỉ việc theo quy định tại khoản 1 Điều 138 của Bộ luật này;
e) Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Điều 169 của Bộ luật này, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác;
g) Người sử dụng lao động cung cấp thông tin không trung thực theo quy định tại khoản 1 Điều 16 của Bộ luật này làm ảnh hưởng đến việc thực hiện hợp đồng lao động.”
Như vậy, nếu người lao động thuộc một trong các trường hợp kể trên thì có quyền nghỉ việc ngay lập tức mà không cần báo trước, và không bị xem là nghỉ việc trái luật.
4. Hậu quả khi người lao động nghỉ việc không báo trước trái pháp luật
Nếu không thuộc các trường hợp miễn báo trước mà người lao động vẫn nghỉ ngang, thì hành vi này được xem là đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật. Theo Điều 40 Bộ luật Lao động 2019, người lao động có nghĩa vụ:
“1. Không được trợ cấp thôi việc.
2. Phải bồi thường cho người sử dụng lao động nửa tháng tiền lương theo hợp đồng lao động và một khoản tiền tương ứng với tiền lương theo hợp đồng lao động trong những ngày không báo trước.
3. Phải hoàn trả cho người sử dụng lao động chi phí đào tạo quy định tại Điều 62 của Bộ luật này.”
Ví dụ: Anh A làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn 2 năm, nghỉ ngang không báo trước do không hài lòng với sếp, mà không thuộc các trường hợp được miễn báo trước. Như vậy, anh A sẽ bị xử lý theo các nghĩa vụ nêu trên, bao gồm bồi thường ½ tháng lương và số ngày chưa báo trước.
5. Khuyến nghị và lưu ý thực tiễn
Trong thực tế, nhiều người lao động do không nắm rõ quy định pháp luật nên đã nghỉ việc ngay mà không báo trước, dẫn đến tranh chấp không đáng có, bị công ty giữ lương, không chốt sổ BHXH, hoặc bị yêu cầu bồi thường.
Do đó, trước khi nghỉ việc, người lao động cần:
- Xác định loại hợp đồng mình đang ký (có xác định thời hạn hay không);
- Xem xét mình có thuộc trường hợp được nghỉ không báo trước không;
- Nếu không thuộc các trường hợp miễn, nên báo trước đúng thời hạn theo luật;
- Nên gửi thông báo nghỉ việc bằng văn bản, ghi rõ lý do và thời gian nghỉ để tránh tranh chấp.
Ngoài ra, người lao động có thể thương lượng với người sử dụng lao động để được chấm dứt hợp đồng theo thỏa thuận, thay vì đơn phương nghỉ việc.
Kết luận
Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động bất cứ lúc nào, thể hiện tính chất tự do việc làm được pháp luật bảo vệ. Tuy nhiên, việc nghỉ việc không báo trước chỉ được cho phép trong một số trường hợp đặc biệt theo quy định của Bộ luật Lao động 2019. Nếu nghỉ ngang trái quy định, người lao động có thể phải bồi thường và mất các quyền lợi liên quan.
Do đó, việc nắm rõ quy định và có kế hoạch nghỉ việc đúng trình tự là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi của chính mình và tránh những tranh chấp không đáng có trong quan hệ lao động.

Với đội ngũ luật sư tư vấn về lao động, đất đai, dân sự, doanh nghiệp giàu kinh nghiệm, Hãng Luật Anh Đào và Cộng sự cam kết đồng hành cùng quý khách trong từng bước tư vấn giải quyết tranh chấp lao động, đất đai, tài sản, hợp đồng… cũng như hỗ trợ hỏi đáp pháp luật về nhà đất. Chúng tôi mang đến dịch vụ tư vấn tận tâm với chi phí hợp lý, bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp cho khách hàng.
Liên hệ ngay để được hỗ trợ:
Số điện thoại tư vấn: 0932049492
📩 Email: gvndtb1992@gmail.com
🌐 Website: https://luatsu-saigon.com