Thời gian gần đây, tình trạng người nước ngoài nhập cảnh trái phép rồi được đưa dẫn, chở vào sâu trong nội địa Việt Nam diễn ra khá phổ biến, đặc biệt tại các tuyến biên giới. Không ít lái xe Grab, taxi, xe hợp đồng cho rằng mình chỉ “chở khách bình thường”, không liên quan đến tổ chức đường dây. Tuy nhiên, trên thực tế, hành vi chở người nhập cảnh trái phép có thể bị xử lý hình sự nếu người lái xe biết rõ tình trạng nhập cảnh trái phép mà vẫn thực hiện vì vụ lợi. Vậy lái xe Grab chở người nhập cảnh trái phép có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không, bị xử lý theo điều luật nào và trong trường hợp nào thì không bị xử lý? Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể dưới góc độ theo Bộ luật Hình sự và thực tiễn áp dụng pháp luật hiện nay.
1. Cơ sở pháp lý xử lý hành vi chở người nhập cảnh trái phép
Hành vi chở người nhập cảnh trái phép có thể bị xử lý hình sự căn cứ vào Điều 348 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017, 2025) về Tội tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh hoặc ở lại Việt Nam trái phép.
Cụ thể, Điều 348 Bộ luật Hình sự 2015 quy định:
“…
Điều 348. Tội tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh hoặc ở lại Việt Nam trái phép
1. Người nào vì vụ lợi mà tổ chức hoặc môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh hoặc ở lại Việt Nam trái phép, thì bị phạt từ từ 01 năm đến 05 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
a) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
b) Phạm tội 02 lần trở lên;
c) Đối với từ 05 người đến 10 người;
d) Có tính chất chuyên nghiệp;
đ) Thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
e) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Đối với 11 người trở lên;
b) Thu lợi bất chính 500.000.000 đồng trở lên;
c) Làm chết người.
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
…”
Theo quy định này, hành vi “tổ chức” không chỉ giới hạn ở việc trực tiếp đưa người qua biên giới, mà còn bao gồm các hành vi đưa dẫn, vận chuyển, che giấu, tạo điều kiện cho người đã nhập cảnh trái phép đi sâu vào nội địa Việt Nam nhằm lưu trú, tìm việc làm hoặc tiếp tục thực hiện mục đích trái pháp luật khác. Do đó, trong trường hợp lái xe Grab biết rõ người được chở đã nhập cảnh trái phép nhưng vẫn chở vì vụ lợi, hành vi này có thể bị xem xét xử lý về Tội tổ chức cho người khác ở lại Việt Nam trái phép theo Điều 348 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017, 2025).
Ngoài ra, việc xác định trách nhiệm hình sự còn được áp dụng theo nguyên tắc đồng phạm quy định tại Điều 17 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017, 2025), nếu người chở thuê biết trước, thỏa thuận hoặc tiếp nhận ý chí của người tổ chức trong đường dây nhập cảnh trái phép.
2. Thế nào là hành vi chở người nhập cảnh trái phép
Hành vi “chở người nhập cảnh trái phép” được hiểu là việc cá nhân sử dụng phương tiện giao thông để đưa dẫn, vận chuyển người đã nhập cảnh vào Việt Nam không đúng quy định của pháp luật từ khu vực biên giới hoặc địa điểm nhập cảnh trái phép đi sâu vào nội địa Việt Nam. Hành vi này chỉ bị xem xét xử lý hình sự khi người chở biết rõ hoặc có căn cứ để biết người được chở đã nhập cảnh trái phép, nhưng vẫn thực hiện việc vận chuyển vì vụ lợi hoặc theo sự thỏa thuận, tiếp nhận ý chí của người tổ chức.
Theo thực tiễn áp dụng Điều 348 Bộ luật Hình sự 2015, hành vi chở người nhập cảnh trái phép không chỉ giới hạn ở việc trực tiếp tham gia đưa người qua biên giới, mà còn bao gồm cả trường hợp chở người đã nhập cảnh trái phép để tạo điều kiện cho họ lưu trú, tìm việc làm hoặc tiếp tục ở lại Việt Nam trái phép.
Do đó, trong trường hợp người lái xe chỉ đơn thuần chở khách mà không biết và không thể biết về tình trạng nhập cảnh trái phép thì không bị coi là hành vi phạm tội; ngược lại, nếu biết rõ mà vẫn chở vì vụ lợi thì có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự theo Điều 348 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017, 2025).
🌐Có thể xem thêm các dịch vụ pháp lý liên quan: Nếu bạn đang gặp vướng mắc cần hỗ trợ pháp lý ở các lĩnh vực khác, bạn có thể tham khảo hệ thống dịch vụ chuyên sâu của chúng tôi:
- Lĩnh vực Hôn nhân và Gia đình – Luật sư hôn nhân và Gia đình.
- Lĩnh vực Đất đai – Luật sư giỏi đất đai.
- Lĩnh vực Hình sự – Luật sư hình sự.
- Lĩnh vực Hành chính – Luật sư hành chính.
- Lĩnh vực lao động.
- Lĩnh vực Doanh nghiệp và Đầu tư
3. Lái xe Grab chở người nhập cảnh trái phép có bị xử lý hình sự không?
Lái xe Grab có thể bị xử lý hình sự đối với hành vi chở người nhập cảnh trái phép nếu đủ các yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định tại Điều 348 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017, 2025).
Cụ thể, trường hợp người lái xe biết rõ người được chở đã nhập cảnh trái phép, đồng thời vì vụ lợi (nhận tiền công, thỏa thuận trước hoặc hưởng lợi ích vật chất, phi vật chất khác) mà đưa dẫn, vận chuyển người đó đi sâu vào nội địa Việt Nam nhằm lưu trú, tìm việc làm hoặc tiếp tục ở lại Việt Nam trái phép, thì có thể bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội tổ chức cho người khác ở lại Việt Nam trái phép.
Ngược lại, nếu lái xe Grab không biết và cũng không có căn cứ để biết người được chở là người nhập cảnh trái phép, chỉ thực hiện việc vận chuyển theo cuốc xe thông thường, không có sự thỏa thuận, không tiếp nhận ý chí của người tổ chức và không nhằm mục đích vụ lợi bất chính, thì không đủ căn cứ để xử lý hình sự. Việc đánh giá trách nhiệm trong từng trường hợp cụ thể phải dựa trên nhận thức chủ quan của người lái xe, các chứng cứ chứng minh yếu tố “biết rõ” và động cơ vụ lợi, bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội trong tố tụng hình sự.
