Xu hướng toàn cầu hóa đã mở cửa và làm tăng tốc các giao dịch trên thị trường trong nước và quốc tế. Điều đó cũng đồng nghĩa với nguy cơ về tranh chấp là khó có thể tránh khỏi. Khi xảy ra tranh chấp, việc thương lượng và hòa giải là tối quan trọng trong việc tôn trọng các lợi ích của nhau. Tuy nhiên, không có sự tham gia của một bên thứ 3 có thẩm quyền như Tòa án, Trung tâm Trọng tài thì các lợi ích đó khó có thể hài hòa. Việc các Trung tâm Trọng tài thương mại can thiệp và xử lý các tranh chấp thương mại đã là sự lựa chọn của nhiều cá nhân, doanh nghiệp trong và ngoài nước. Vậy, giải quyết tranh chấp Trọng tài là gì? Điều kiện là gì? Ưu và nhược điểm ra sao? Trình tự thủ tục như thế nào? Bài viết dước đây sẽ tóm tắt một các ngắn gọn nhất để quí doanh chủ có thể nắm bắt và vận dụng trong việc giải quyết tranh chấp của mình.
- Giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại là gì?
Giải quyết tranh chấp thương mại bằng Trọng tài thương mại là việc một bên thứ ba độc lập giải quyết các xung đột của các bên bằng việc đưa ra một phán quyết Trọng tài và có giá trị thi hành cho các bên. Phán quyết của trọng tài có hiệu lực sẽ được thi hành như một bản án hoặc quyết định của Tòa án nhân dân có thẩm quyền.
- Điều kiện giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại
Theo Điều 5 Luật Trọng tài thương mại 2010, giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài cần đáp ứng những điều kiện sau đây:
– Tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thoả thuận Trọng tài. Thỏa thuận Trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp.
– Trường hợp một bên tham gia thoả thuận Trọng tài là cá nhân chết hoặc mất năng lực hành vi, thoả thuận Trọng tài vẫn có hiệu lực đối với người thừa kế hoặc người đại diện theo pháp luật của người đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.
– Trường hợp một bên tham gia thỏa thuận Trọng tài là tổ chức phải chấm dứt hoạt động, bị phá sản, giải thể, hợp nhất, sáp nhập, chia, tách hoặc chuyển đổi hình thức tổ chức, thỏa thuận Trọng tài vẫn có hiệu lực đối với tổ chức tiếp nhận quyền và nghĩa vụ của tổ chức đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.
Ngoài các điều kiện trên thì khi giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thì cũng phải đảm bảo các điều kiện cần như thời hiệu yêu cầu Trọng tài thương mại giải quyết.
- Ưu điểm của việc giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại
– Đảm bảo tính bảo mật tối đa thông tin khách hàng cũng như thông tin về hoạt động sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ.
– Thời gian giải quyết tranh chấp nhanh chóng.
– Trọng tài viên do các bên lựa chọn, do vậy sẽ đảm bảo sự vô tư, độc lập, khách quan trong quá trình tố tụng Trọng tài.
– Phán Quyết của Hội đồng Trọng tài là có giá trị chung thẩm, nếu không bị hủy bằng một phán quyết của Tòa án có thẩm quyền.
– Phán quyết của Trọng tài được công nhận và thì hành trên 170 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.
- Hạn chế của việc giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại
Việc giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại mang lại rất nhiều lợi ích cho các bên tham gia. Tuy nhiên, hình thức này có một số hạn chế như sau:
– Chi phí để giải quyết bằng Trọng tài thương mại thường cao hơn nhiều so với Tòa án có thẩm quyền giải quyết.
– Phán quyết của Trọng tài thương mại có giá trị chung thẩm nhưng có thể bị hủy bỏ bởi tòa án có thẩm quyền.
– Để giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại thì các bên phải thỏa thuận về việc lựa chọn Trọng tài giải quyết (trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp).
– Trọng tài thương mại là một tổ chức không mang trong mình quyền lực nhà nước, do đó, trong quá trình tố tụng Trọng tài thì không thể áp dụng mọi biện pháp nhằm đảm bảo cho việc thi hành án, hoặc ngăn chặn sự vi phạm hoặc tiếp tục vi phạm của bên còn lại (ví dụ Trọng tài không thể chính mình ban hành quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong khi đó Tòa án thì có thể áp dụng một cách triệt để và linh hoạt).
- Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp bằng Trọng tàithương mại:
Khi có tranh chấp xảy ra, xét về điều kiện để khởi động một vụ kiện tại trung tâm Trọng tài thương mại đã thỏa mãn thì thực hiện theo các bước sau:
Nộp đơn khởi kiện yêu cầu Trung tâm Trọng tài giải quyết.
Theo quy định tại khoản 1, điều 30 của luật Trọng tài thương mại năm 2010 thì:
“…
Trường hợp giải quyết tranh chấp tại Trung tâm Trọng tài, nguyên đơn phải làm đơn khởi kiện gửi đến Trung tâm Trọng tài. Trường hợp vụ tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài vụ việc, nguyên đơn phải làm đơn khởi kiện và gửi cho bị đơn.
…”
Thành lập Hội đồng Trọng tài.
Theo điều 39 luật Trọng tài thương mại năm 2010 thì:
“…
Trung tâm Trọng tài thành lập Hội đồng Trọng tài. Thành phần Hội đồng Trọng tài có thể bao gồm một hoặc nhiều Trọng tài viên theo sự thỏa thuận của các bên. Trường hợp các bên không có thoả thuận về số lượng Trọng tài viên thì Hội đồng Trọng tài bao gồm ba Trọng tài viên.
…”
Hòa giải.
Điều 58 của luật Trọng tài thương mại năm 2010 thì:
“…
Hội đồng Trọng tài tiến hành hòa giải để các bên thỏa thuận với nhau về việc giải quyết tranh chấp. Nếu hòa giải thành thì lập biên bản và ra quyết định công nhận hòa giải thành như quy định tại Điều 58 Luật Trọng tài thương mại 2010.
…”
Mở phiên họp giải quyết tranh chấp.
“…
Phiên họp giải quyết tranh chấp được tiến hành không công khai, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác. Các bên có thể trực tiếp hoặc uỷ quyền cho người đại diện tham dự phiên họp giải quyết tranh chấp, có quyền mời người làm chứng, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Trong trường hợp có sự đồng ý của các bên, Hội đồng Trọng tài có thể cho phép những người khác tham dự phiên họp giải quyết tranh chấp.
…”
Phán quyết của Hội đồng Trọng tài.
“…
Hội đồng Trọng tài ra phán quyết Trọng tài bằng cách biểu quyết theo nguyên tắc đa số. Trường hợp biểu quyết không đạt được đa số thì phán quyết Trọng tài được lập theo ý kiến của Chủ tịch Hội đồng Trọng tài. Phán quyết Trọng tài là chung thẩm và có hiệu lực kể từ ngày ban hành.
…”
Trên đây là tóm tắt về việc giải quyết bằng phương thức Trọng tài, những ưu và nhược điểm của phương thức này. Trên thực tế, những ưu điểm có thể sẽ được phát huy đến mức tối đa, những nhược điểm có thể bị hạn chế đến mức tối thiểu nếu người đại diện cho khách hàng tham gia tố tụng Trọng tài là những người am hiểu về pháp luật và các quy tắc trong tố tụng trọng tài. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào thì doanh chủ có thể tham vấn ý kiến của luật sư trước khi khởi động một tranh chấp bằng hình thức Trọng tài.
Trân trọng,
