Trong bối cảnh phát triển bền vững và bảo đảm an sinh xã hội, chính sách đất đai đối với người dân tộc thiểu số luôn là một trong những trọng tâm được Nhà nước quan tâm. Luật Đất đai 2024 đã có những sửa đổi, bổ sung quan trọng nhằm đảm bảo quyền tiếp cận đất đai hợp pháp và công bằng cho đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là các hộ nghèo, cận nghèo ở vùng sâu, vùng xa. Các chính sách như giao đất ở, đất nông nghiệp, miễn giảm tiền sử dụng đất và hỗ trợ ổn định đời sống thể hiện rõ tinh thần nhân văn và trách nhiệm của Nhà nước trong việc thúc đẩy bình đẳng vùng miền.
Trong bài viết này, Hãng luật Anh Đào và Cộng sự sẽ cùng bạn phân tích chi tiết cơ sở pháp lý, nội dung và ý nghĩa thực tiễn của chính sách hỗ trợ đất đai cho người dân tộc thiểu số theo quy định mới nhất của Luật Đất đai 2024.
1. Cơ sở pháp lý của chính sách đất đai đối với người dân tộc thiểu số
Chính sách hỗ trợ đất đai cho người dân tộc thiểu số được quy định cụ thể tại Điều 16 Luật Đất đai 2024 và Điều 8 Nghị định 102/2024/NĐ-CP, là căn cứ pháp lý quan trọng thể hiện cam kết của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền lợi sử dụng đất cho đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là các hộ nghèo, cận nghèo ở vùng sâu, vùng xa. Luật quy định rõ Nhà nước có trách nhiệm giao đất ở, đất sản xuất, hỗ trợ chuyển mục đích sử dụng đất và miễn giảm tiền sử dụng đất trong hạn mức cho người dân tộc thiểu số nhằm ổn định đời sống và phát triển kinh tế lâu dài.
Ngoài ra, Luật Đất đai 2024 cũng quy định cơ chế tổ chức thực hiện tại địa phương, từ cấp xã, huyện đến tỉnh, trong việc rà soát nhu cầu đất đai, lập phương án hỗ trợ và bố trí quỹ đất phù hợp với điều kiện từng vùng. Kinh phí thực hiện chính sách này được huy động từ ngân sách nhà nước và các nguồn vốn hợp pháp khác, đảm bảo sự chủ động và tính bền vững trong quá trình triển khai.
Với hành lang pháp lý rõ ràng, Luật Đất đai 2024 không chỉ khẳng định vai trò của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền lợi đất đai của người dân tộc thiểu số, mà còn tạo nền tảng pháp lý vững chắc để phát triển các vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo hướng công bằng, bền vững và hòa nhập.
2. Phân tích chính sách hỗ trợ đất đai cho người dân tộc thiểu số theo Luật Đất đai 2024
Luật Đất đai 2024 đã có bước tiến mạnh mẽ trong việc thiết lập một hệ thống chính sách hỗ trợ đất đai cho người dân tộc thiểu số vừa có tính nhân văn cao, vừa bảo đảm quyền lợi pháp lý cụ thể. Các quy định tại Điều 16 của Luật Đất đai 2024 và Điều 8 của Nghị định 102/2024/NĐ-CP hướng dẫn thi hành chính là cơ sở pháp lý trực tiếp điều chỉnh các chính sách này.
Chính sách giao đất ở và hỗ trợ chuyển mục đích sử dụng đất (Khoản 2, Điều 16 Luật Đất đai 2024):
Theo Luật Đất đai 2024, cá nhân là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo hoặc cận nghèo tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi sẽ được: Giao đất ở trong hạn mức theo quy định của địa phương; Miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất nếu thuộc diện được hỗ trợ lần đầu; Được chuyển mục đích sử dụng đất từ loại đất khác sang đất ở nếu đang sở hữu đất nhưng chưa phù hợp mục đích, vẫn trong hạn mức quy định (Điểm a, b Khoản 2 Điều 16).
Điều này không chỉ đảm bảo quyền tiếp cận đất ở hợp pháp, mà còn góp phần ổn định nơi cư trú và cải thiện điều kiện sống cho người dân tộc thiểu số.
Chính sách giao đất nông nghiệp không thu tiền (Điểm c Khoản 2 Điều 16 Luật Đất đai 2024):
Luật cũng quy định rõ về việc giao đất nông nghiệp không thu tiền sử dụng đất đối với đồng bào dân tộc thiểu số nhằm tạo điều kiện phát triển sản xuất: Giao đất trong hạn mức; Không thu tiền sử dụng đất đối với phần đất được giao lần đầu; Trường hợp đã có đất nhưng thiếu so với hạn mức, thì được giao tiếp đất để đảm bảo đủ điều kiện canh tác (Điểm b Khoản 3 Điều 16 và Điểm b Khoản 1 Điều 8 Nghị định 102/2024/NĐ-CP hướng dẫn).
Chính sách này giúp người dân tộc thiểu số có quỹ đất canh tác bền vững, từng bước thoát nghèo từ nông nghiệp.
Chính sách cho thuê đất phi nông nghiệp để sản xuất, kinh doanh (Điểm d Khoản 2 Điều 16 Luật Đất đai 2024):
Ngoài đất ở và đất nông nghiệp, người dân tộc thiểu số còn được: Cho thuê đất phi nông nghiệp không phải đất ở để phát triển kinh tế hộ gia đình; Miễn hoặc giảm tiền thuê đất tùy từng trường hợp.
Chính sách này hỗ trợ chuyển đổi sinh kế cho đồng bào, đặc biệt trong bối cảnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, góp phần thúc đẩy kinh tế tự chủ vùng dân tộc thiểu số.
Chính sách hỗ trợ lần hai đối với trường hợp không còn hoặc thiếu đất (Khoản 3 Điều 16 Luật Đất đai 2024 và Khoản 1 Điều 8 Nghị định 102/2024/ NĐ-CP):
Luật Đất đai 2024 có quy định rõ: nếu người dân tộc thiểu số đã từng được giao đất hoặc cho thuê đất theo chính sách nhưng hiện không còn đất hoặc thiếu đất so với hạn mức, và thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo, thì tiếp tục được hỗ trợ:Giao tiếp đất ở hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang đất ở; Giao tiếp đất nông nghiệp hoặc cho thuê đất phi nông nghiệp để tiếp tục ổn định cuộc sống.
Điểm đặc biệt là chính sách này không bó hẹp trong lần hỗ trợ đầu, mà có tính kế thừa và cập nhật theo hoàn cảnh thực tế của người dân.
Nguồn quỹ đất và trách nhiệm của chính quyền các cấp (Khoản 4, 5, 6, 7 Điều 16 Luật Đất đai 2024): Đất để thực hiện chính sách hỗ trợ được bố trí từ quỹ đất do Nhà nước quản lý hoặc thu hồi đất không còn nhu cầu sử dụng; UBND cấp xã, huyện, tỉnh có trách nhiệm rà soát, xác minh, lập danh sách và thực hiện kế hoạch hỗ trợ đất đai hằng năm; UBND cấp tỉnh được quyền quyết định diện tích giao hoặc cho thuê đất phù hợp với quỹ đất hiện có và điều kiện thực tế địa phương.
Bảo đảm kinh phí thực hiện (Khoản 8 Điều 16 Luật Đất đai 2024 và Khoản 3 Điều 8 Nghị định 102/2024/NĐ-CP): Kinh phí hỗ trợ được bố trí từ ngân sách nhà nước, ngân sách địa phương và các nguồn vốn hợp pháp khác; Trường hợp địa phương không tự cân đối được ngân sách, có thể đề xuất Chính phủ hỗ trợ.
3. Cơ chế thực hiện và tổ chức chính sách hỗ trợ đất đai cho người dân tộc thiểu số
Theo quy định tại Điều 16 Luật Đất đai 2024 và Điều 8 Nghị định 102/2024/ NĐ-CP, việc tổ chức và thực hiện chính sách hỗ trợ đất đai cho người dân tộc thiểu số được phân cấp rõ ràng cho từng cấp chính quyền. Cụ thể, UBND cấp xã có trách nhiệm rà soát, lập danh sách các hộ không còn hoặc thiếu đất và báo cáo UBND cấp huyện hằng năm. UBND cấp huyện sau đó sẽ tổ chức đo đạc, xác minh thực tế, xây dựng phương án hỗ trợ đất đai trên cơ sở quỹ đất hiện có, rồi trình UBND cấp tỉnh phê duyệt và thực hiện. Việc giao đất, cho thuê đất hoặc chuyển mục đích sử dụng đất được thực hiện minh bạch, đúng đối tượng, đúng hạn mức, đồng thời kết hợp với các biện pháp miễn, giảm tài chính theo quy định pháp luật. Nguồn kinh phí hỗ trợ được bảo đảm từ ngân sách địa phương và các nguồn vốn hợp pháp khác. Cơ chế tổ chức này giúp chính sách được thực thi hiệu quả, đồng bộ và sát với điều kiện thực tế từng địa phương.
4.Ý nghĩa và tác động của chính sách đến đời sống người dân tộc thiểu số
Việc triển khai chính sách hỗ trợ đất đai cho người dân tộc thiểu số theo Luật Đất đai 2024 có tác động sâu rộng đến an sinh xã hội và phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trước hết, chính sách giúp đảm bảo quyền tiếp cận đất ở, đất sản xuất – những yếu tố cốt lõi để người dân ổn định nơi cư trú, phát triển kinh tế hộ gia đình. Đồng thời, việc miễn, giảm tiền sử dụng đất, cho thuê đất sản xuất – kinh doanh góp phần giảm gánh nặng tài chính và tăng khả năng tự chủ kinh tế cho người dân. Về lâu dài, chính sách này thúc đẩy giảm nghèo bền vững, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc thông qua việc bảo vệ quỹ đất sinh hoạt cộng đồng. Nhờ đó, chính sách đất đai theo Luật Đất đai 2024 không chỉ là biện pháp hỗ trợ về vật chất mà còn là đòn bẩy xã hội, kinh tế và văn hóa cho người dân tộc thiểu số trên cả nước
Như vậy, chính sách hỗ trợ đất đai cho người dân tộc thiểu số theo Luật Đất đai 2024 không chỉ thể hiện trách nhiệm và cam kết của Nhà nước trong việc bảo đảm công bằng xã hội, mà còn góp phần ổn định cuộc sống, phát triển sản xuất và giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số. Việc thực thi hiệu quả các chính sách này sẽ tạo nền tảng vững chắc để vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi phát triển bền vững, thu hẹp khoảng cách với các khu vực khác.
Nếu bạn cần được tư vấn pháp lý chi tiết hoặc hỗ trợ trong quá trình thực hiện các thủ tục đất đai, Hãng Luật Anh Đào và Cộng Sự luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên mọi chặng đường pháp lý.
✅ Liên hệ ngay để được tư vấn pháp lý đất đai kịp thời và hiệu quả!
📞 Hotline/Zalo: 0932 049 492
📧 Email: gvndtb1992@gmail.com
🏢 Địa chỉ: 18B Nam Quốc Cang, phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh
