Trong thực tế, người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự hoặc người có khó khăn trong nhận thức thường không thể tự mình xác lập, thực hiện các giao dịch liên quan đến tài sản. Khi đó, người giám hộ được pháp luật trao quyền quản lý và thay mặt thực hiện các giao dịch tài sản của người được giám hộ. Tuy nhiên, không phải mọi giao dịch đều được phép thực hiện tùy ý. Bộ luật Dân sự 2015 quy định rất chặt chẽ về phạm vi, điều kiện và giới hạn đối với các giao dịch mà người giám hộ được phép xác lập nhằm bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của người được giám hộ. Vậy người giám hộ được phép thực hiện những giao dịch nào với tài sản của người được giám hộ, giao dịch nào cần sự đồng ý của người giám sát và giao dịch nào bị cấm?
1. Cơ sở pháp lý về giao dịch tài sản của người được giám hộ
Căn cứ Điều 59 Bộ luật Dân sự 2015, pháp luật quy định cụ thể về việc quản lý và thực hiện giao dịch tài sản của người được giám hộ như sau:
“…
Điều 59. Quản lý tài sản của người được giám hộ
1. Người giám hộ của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự có trách nhiệm quản lý tài sản của người được giám hộ như tài sản của chính mình; được thực hiện giao dịch dân sự liên quan đến tài sản của người được giám hộ vì lợi ích của người được giám hộ.
Việc bán, trao đổi, cho thuê, cho mượn, cho vay, cầm cố, thế chấp, đặt cọc và giao dịch dân sự khác đối với tài sản có giá trị lớn của người được giám hộ phải được sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ.
Người giám hộ không được đem tài sản của người được giám hộ tặng cho người khác. Các giao dịch dân sự giữa người giám hộ với người được giám hộ có liên quan đến tài sản của người được giám hộ đều vô hiệu, trừ trường hợp giao dịch được thực hiện vì lợi ích của người được giám hộ và có sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ.
2. Người giám hộ của người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi được quản lý tài sản của người được giám hộ theo quyết định của Tòa án trong phạm vi được quy định tại khoản 1 Điều này.
…”
2. Nguyên tắc chung khi thực hiện giao dịch tài sản của người được giám hộ
Khi thực hiện giao dịch tài sản của người được giám hộ, người giám hộ phải tuân thủ các nguyên tắc pháp lý cơ bản nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được giám hộ. Trước hết, mọi giao dịch liên quan đến tài sản đều phải được thực hiện vì lợi ích của người được giám hộ, không được nhằm phục vụ lợi ích cá nhân của người giám hộ hoặc của người thứ ba. Đây là nguyên tắc xuyên suốt được quy định tại Điều 59 Bộ luật Dân sự 2015.
Bên cạnh đó, người giám hộ có trách nhiệm quản lý tài sản của người được giám hộ như tài sản của chính mình, bảo đảm việc sử dụng, khai thác tài sản một cách cẩn trọng, trung thực và hiệu quả. Việc quản lý này không chỉ giới hạn ở việc giữ gìn tài sản mà còn bao gồm nghĩa vụ ngăn ngừa nguy cơ làm giảm giá trị hoặc thất thoát tài sản của người được giám hộ.
Đối với các giao dịch tài sản có giá trị lớn như bán, trao đổi, cho thuê, cho vay, cầm cố, thế chấp hoặc các giao dịch dân sự khác, người giám hộ chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ, trừ trường hợp pháp luật hoặc quyết định của Tòa án có quy định khác. Quy định này nhằm tăng cường cơ chế kiểm soát, hạn chế việc lạm dụng quyền giám hộ.
Ngoài ra, pháp luật nghiêm cấm người giám hộ tặng cho tài sản của người được giám hộ cho người khác và hạn chế tối đa các giao dịch giữa người giám hộ với chính người được giám hộ. Những giao dịch này về nguyên tắc sẽ bị coi là vô hiệu, trừ trường hợp được xác lập vì lợi ích của người được giám hộ và có sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ.
Tóm lại, việc thực hiện giao dịch tài sản của người được giám hộ phải bảo đảm đúng thẩm quyền, đúng mục đích và tuân thủ đầy đủ các điều kiện luật định; mọi hành vi vi phạm đều có thể dẫn đến hậu quả pháp lý như giao dịch vô hiệu và phát sinh trách nhiệm dân sự.
🌐Có thể xem thêm các dịch vụ pháp lý liên quan: Nếu bạn đang gặp vướng mắc cần hỗ trợ pháp lý ở các lĩnh vực khác, bạn có thể tham khảo hệ thống dịch vụ chuyên sâu của chúng tôi:
- Lĩnh vực Hôn nhân và Gia đình – Luật sư hôn nhân và Gia đình.
- Lĩnh vực Đất đai – Luật sư đất đai.
- Lĩnh vực Hình sự – Luật sư hình sự.
- Lĩnh vực Hành chính – Luật sư hành chính.
- Lĩnh vực lao động.
- Lĩnh vực Doanh nghiệp và Đầu tư
3. Những giao dịch người giám hộ được phép thực hiện
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, người giám hộ được phép thực hiện các giao dịch tài sản của người được giám hộ trong phạm vi cần thiết nhằm bảo vệ, duy trì và phát triển giá trị tài sản, với điều kiện các giao dịch này phải vì lợi ích của người được giám hộ.
Trước hết, người giám hộ được quyền thực hiện các giao dịch quản lý, sử dụng tài sản thông thường, phục vụ nhu cầu sinh hoạt, học tập, chữa bệnh và các nhu cầu thiết yếu khác của người được giám hộ. Đây là các giao dịch phát sinh thường xuyên, có giá trị không lớn và không làm thay đổi đáng kể tình trạng pháp lý của tài sản, chẳng hạn như chi tiêu từ tiền của người được giám hộ để trang trải chi phí sinh hoạt hoặc sửa chữa nhỏ tài sản nhằm bảo đảm việc sử dụng an toàn.
Bên cạnh đó, người giám hộ cũng được phép xác lập các giao dịch dân sự liên quan đến tài sản của người được giám hộ nhằm bảo toàn hoặc gia tăng giá trị tài sản, miễn là không thuộc nhóm giao dịch bị pháp luật cấm hoặc hạn chế. Trong trường hợp giao dịch liên quan đến tài sản có giá trị lớn, việc thực hiện phải đáp ứng điều kiện về sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, đối với người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người giám hộ được phép thực hiện giao dịch tài sản của người được giám hộ trong phạm vi do Tòa án quyết định, căn cứ vào mức độ hạn chế năng lực hành vi dân sự của người được giám hộ và yêu cầu thực tế trong việc quản lý tài sản.
Như vậy, người giám hộ có quyền thực hiện các giao dịch tài sản của người được giám hộ mang tính quản lý, bảo vệ và phục vụ lợi ích chính đáng của người được giám hộ, nhưng phải tuân thủ đúng phạm vi quyền hạn và các điều kiện luật định để tránh rủi ro pháp lý và tranh chấp phát sinh.
