Khi phải đối mặt với một vụ án hành chính như khiếu kiện về quyết định xử phạt, thu hồi đất, kỷ luật cán bộ… không ít người loay hoay không biết ai có thể đại diện hoặc đứng ra bảo vệ quyền lợi cho mình trước Tòa án. Không phải ai cũng có điều kiện thuê luật sư, và trong nhiều trường hợp, người thân như anh chị em, bạn bè là những người được tin tưởng và mong muốn đồng hành tại phiên tòa.
Nhưng liệu người thân có thực sự được pháp luật cho phép bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bạn tại phiên tòa hành chính? Điều này tưởng chừng đơn giản, nhưng lại có những ràng buộc pháp lý rất cụ thể mà không phải ai cũng biết.
Nếu bạn đang cân nhắc nhờ người thân hỗ trợ trong vụ án hành chính, hoặc đang tìm kiếm một luật sư chuyên hành chính để đảm bảo quyền lợi được bảo vệ đúng luật, thì bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ tất cả những gì cần biết trước khi đưa ra quyết định.
1. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự là ai?
Trong các vụ án hành chính, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự là người được pháp luật cho phép tham gia tố tụng để hỗ trợ, giúp đỡ đương sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước Tòa án. Khái niệm này được quy định rõ tại khoản 1 Điều 61 Luật Tố tụng hành chính 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), theo đó:
“…
Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự là người tham gia tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
…”
Khác với người đại diện, người bảo vệ quyền lợi không thay mặt đương sự toàn diện mà chỉ thực hiện các hoạt động pháp lý nhằm hỗ trợ quá trình giải quyết vụ án như thu thập chứng cứ, trình bày lập luận pháp lý, tham gia phiên tòa… Họ có thể là luật sư chuyên hành chính, trợ giúp viên pháp lý hoặc công dân đủ điều kiện theo quy định pháp luật.
Việc có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp tham gia tố tụng không chỉ giúp đương sự an tâm hơn khi đối mặt với cơ quan hành chính, mà còn góp phần bảo đảm tính minh bạch, công bằng trong xét xử. Đây là lý do vì sao ngày càng nhiều người lựa chọn luật sư chuyên hành chính để đồng hành trong các vụ án khiếu kiện hành chính phức tạp.
2. Ai được làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự?
Không phải bất kỳ ai cũng có thể đứng ra bảo vệ quyền lợi cho đương sự tại phiên tòa hành chính. Theo quy định tại khoản 2 Điều 61 Luật Tố tụng hành chính 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), chỉ những người thuộc các nhóm sau đây khi có yêu cầu của đương sự và được Tòa án chấp thuận mới được làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp:
Luật sư: Phải hành nghề hợp pháp và thực hiện thủ tục đăng ký với Tòa án. Đây là lựa chọn phổ biến và an toàn nhất, đặc biệt trong các vụ án hành chính phức tạp. Một luật sư chuyên hành chính sẽ có kinh nghiệm, kỹ năng xử lý hồ sơ, tranh luận tại Tòa và nắm chắc quy trình tố tụng để hỗ trợ tối đa cho đương sự.
Trợ giúp viên pháp lý hoặc người thuộc tổ chức trợ giúp pháp lý: Dành cho các đối tượng được pháp luật bảo vệ như người nghèo, người yếu thế…
Công dân Việt Nam đủ điều kiện pháp lý: Có thể là người thân, bạn bè… nếu đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định, bao gồm:
- Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
- Có kiến thức pháp lý nhất định;
- Không bị kết án hoặc đã được xóa án tích;
- Không đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính;
- Không làm việc trong các cơ quan tố tụng như Tòa án, Viện kiểm sát, Công an, Thanh tra…
Tuy người thân có thể tham gia với vai trò này nếu đủ điều kiện, nhưng trong thực tế, để đảm bảo tính pháp lý vững chắc và tránh rủi ro về tố tụng, việc nhờ đến luật sư chuyên hành chính vẫn là phương án tối ưu được nhiều người lựa chọn.
3. Người thân có được đứng ra bảo vệ quyền lợi không? Điều kiện là gì?
Câu trả lời là có thể, nhưng không phải người thân nào cũng đủ điều kiện theo quy định pháp luật. Theo điểm c khoản 2 Điều 61 Luật Tố tụng hành chính 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), công dân Việt Nam có thể được Tòa án cho phép làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
- Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
- Có kiến thức pháp lý phù hợp với tính chất của vụ việc;
- Chưa từng bị kết án hoặc đã được xóa án tích;
- Không thuộc các trường hợp đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính;
- Không phải là cán bộ, công chức trong các cơ quan như Tòa án, Viện kiểm sát, Công an, Thanh tra, Thi hành án.
Do đó, nếu người thân của bạn chẳng hạn như anh, chị, bạn bè… có đủ điều kiện trên và được bạn ủy quyền, họ hoàn toàn có thể đăng ký để tham gia bảo vệ quyền lợi cho bạn tại phiên tòa hành chính.
Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy không phải người thân nào cũng có đủ kiến thức pháp lý và kinh nghiệm xử lý vụ việc hành chính – vốn thường liên quan đến các văn bản quy phạm pháp luật, quyết định hành chính hoặc quy trình quản lý nhà nước. Chính vì vậy, nếu vụ án có yếu tố phức tạp, tranh chấp lớn hoặc ảnh hưởng nhiều đến quyền lợi, việc lựa chọn luật sư chuyên hành chính vẫn là phương án đáng tin cậy để bảo vệ bạn một cách chuyên nghiệp, hiệu quả và đúng pháp luật.
4. Thủ tục đăng ký người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp tại Tòa án
Để người thân, bạn bè hoặc luật sư chuyên hành chính chính thức tham gia với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong vụ án hành chính, cần thực hiện đầy đủ thủ tục đăng ký tại Tòa án theo quy định tại khoản 4 và khoản 5 Điều 61 Luật Tố tụng hành chính 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025). Cụ thể như sau:
Hồ sơ cần nộp: Tùy vào đối tượng là ai, hồ sơ sẽ bao gồm những giấy tờ tương ứng:
Đối với luật sư:
- Thẻ luật sư còn hiệu lực;
- Văn bản cử luật sư của tổ chức hành nghề luật sư;
- Giấy giới thiệu nếu có.
Đối với trợ giúp viên pháp lý hoặc người tham gia trợ giúp pháp lý:
- Văn bản cử người của tổ chức trợ giúp pháp lý;
- Thẻ trợ giúp viên pháp lý hoặc thẻ luật sư.
Đối với công dân Việt Nam (người thân đủ điều kiện):
- Giấy tờ tùy thân (CMND/CCCD);
- Văn bản yêu cầu của đương sự đề nghị người đó bảo vệ quyền lợi cho mình;
- Giấy tờ chứng minh không thuộc các trường hợp bị cấm theo quy định pháp luật.
Thời hạn giải quyết yêu cầu:
- Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Tòa án có trách nhiệm kiểm tra điều kiện và xử lý như sau:
- Nếu hợp lệ, trong thời hạn 03 ngày làm việc, Tòa án sẽ vào sổ đăng ký và xác nhận người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.
- Nếu không đủ điều kiện, Tòa án sẽ ra văn bản từ chối kèm lý do rõ ràng.
Thủ tục này đảm bảo rằng chỉ những người đủ năng lực, phù hợp với quy định mới được tham gia tố tụng hành chính với vai trò hỗ trợ đương sự.
Trong thực tế, nhiều đương sự gặp khó khăn trong quá trình chuẩn bị giấy tờ hoặc không biết liệu người thân có thực sự đủ điều kiện hay không. Đó là lý do tại sao việc tham khảo ý kiến hoặc trực tiếp mời một luật sư chuyên hành chính tham gia ngay từ đầu sẽ giúp tiết kiệm thời gian, hạn chế sai sót và tăng khả năng bảo vệ quyền lợi hiệu quả hơn trước Tòa án.
5. Quyền và nghĩa vụ của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
Khi đã được Tòa án chấp thuận, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự bao gồm luật sư, trợ giúp viên pháp lý hoặc người thân đủ điều kiện sẽ được tham gia tố tụng và thực hiện các quyền, nghĩa vụ cụ thể theo quy định tại khoản 6 Điều 61 Luật Tố tụng hành chính 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025). Cụ thể như sau:
Quyền của người bảo vệ:
- Tham gia tố tụng từ bất kỳ giai đoạn nào của vụ án, kể cả từ khi nộp đơn khởi kiện.
- Thu thập tài liệu, chứng cứ và cung cấp cho Tòa án.
- Nghiên cứu hồ sơ vụ án, được ghi chép, sao chụp các tài liệu cần thiết (trừ tài liệu không được công khai).
- Tham gia phiên tòa, phiên họp để trình bày quan điểm bảo vệ quyền lợi cho đương sự.
- Gửi văn bản bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong trường hợp không thể tham dự phiên tòa.
- Yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng nếu có căn cứ theo quy định.
- Thay mặt đương sự nhận văn bản, tài liệu tố tụng nếu được ủy quyền hợp pháp.
Nghĩa vụ của người bảo vệ:
- Tuân thủ quy định pháp luật tố tụng hành chính, giữ gìn phẩm chất đạo đức nghề nghiệp.
- Không gây cản trở quá trình giải quyết vụ án hoặc làm sai lệch sự thật vụ việc.
- Chuyển giao đầy đủ giấy tờ, thông báo tố tụng cho đương sự nếu được ủy quyền nhận thay.
- Thực hiện các nghĩa vụ khác theo Luật và theo yêu cầu của Tòa án.
Dù là người thân, bạn bè hay luật sư được mời tham gia, người bảo vệ quyền lợi cần hiểu rõ vai trò và giới hạn của mình. Trong nhiều trường hợp, đặc biệt với các vụ khiếu kiện hành chính phức tạp hoặc có yếu tố pháp lý chuyên sâu, việc lựa chọn luật sư chuyên hành chính sẽ giúp đảm bảo quyền lợi của đương sự được bảo vệ đầy đủ, đúng luật và hiệu quả hơn.
Như vậy, việc người thân có thể đứng ra bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bạn tại phiên tòa hành chính là hoàn toàn có thể nhưng chỉ khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp luật quy định. Không phải bất kỳ ai cũng được Tòa án chấp thuận làm người bảo vệ, nhất là khi không có nền tảng pháp lý vững chắc hoặc không hiểu rõ quy trình tố tụng hành chính.
Đối với những vụ việc hành chính liên quan đến quyền sử dụng đất, xử phạt hành chính, kỷ luật cán bộ, khiếu kiện quyết định hành chính… việc có một người đủ chuyên môn và kinh nghiệm đồng hành là rất cần thiết. Trong trường hợp này, lựa chọn luật sư chuyên hành chính sẽ giúp bạn xây dựng được chiến lược pháp lý hiệu quả, đảm bảo đúng trình tự tố tụng và bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp trước Tòa án.
Nếu bạn đang phân vân không biết nên nhờ ai hỗ trợ mình tại phiên tòa hành chính, hãy cân nhắc kỹ giữa khả năng của người thân và lợi ích khi có luật sư chuyên hành chính đồng hành ngay từ đầu.
HÃNG LUẬT ANH ĐÀO VÀ CỘNG SỰ
📞 Hotline/Zalo: 0932 049 492
📧 Email: gvndtb1992@gmail.com
🏢 Địa chỉ: 18B Nam Quốc Cang, phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh
