Nhiều người khi thấy thông tin trên CMND, CCCD bị sai hoặc “không thuận lợi” cho công việc, vay vốn, xin việc… thường nghĩ đơn giản: chỉ cần tẩy xóa, chỉnh sửa một chút là xong. Nhưng ít ai biết rằng hành vi sửa giấy tờ CMND, CCCD dù chỉ thay đổi một ký tự lại có thể khiến bạn bị xử phạt hàng chục triệu đồng, thậm chí đối mặt án tù đến 5 năm theo Bộ luật Hình sự. Vậy thực tế, sửa giấy tờ tùy thân như CMND, CCCD có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ ranh giới giữa vi phạm hành chính và tội phạm, để tránh rơi vào vòng lao lý chỉ vì một hành động tưởng chừng vô hại.
1. Sửa giấy tờ CMND, CCCD là hành vi gì?
Sửa giấy tờ CMND, CCCD được hiểu là hành vi tự ý tẩy xóa, làm sai lệch, chỉnh sửa thông tin trên các loại giấy tờ tùy thân do cơ quan nhà nước cấp, nhằm thay đổi nội dung thật của giấy tờ đó. Hành vi này có thể là sửa họ tên, ngày sinh, quê quán, số định danh, ảnh nhận dạng hoặc bất kỳ nội dung nào được ghi trên CMND, CCCD.
Theo quy định của pháp luật, CMND và CCCD là giấy tờ của cơ quan nhà nước, người dân không được tự ý sửa đổi dù chỉ là một chi tiết nhỏ. Bộ luật Hình sự 2015 (Sửa đổi, bổ sung 2025), đã quy định rõ tại Điều 340 – Tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức, nêu:
“…
Người nào sửa chữa, làm sai lệch nội dung hộ chiếu, thị thực, hộ khẩu, hộ tịch, các loại giấy chứng nhận hoặc tài liệu của cơ quan, tổ chức và sử dụng giấy tờ đó thực hiện tội phạm… thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
…”
Như vậy, chỉ cần tự ý thay đổi bất kỳ thông tin nào trên CMND, CCCD – dù là tẩy xóa, in đè, photoshop rồi in ra… đều bị xem là hành vi sửa chữa tài liệu của cơ quan nhà nước, có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự tùy mức độ vi phạm.
2. Sửa giấy tờ CMND, CCCD có bị xử phạt hành chính không?
Có, theo quy định hiện hành, hành vi tẩy xóa, sửa chữa hoặc làm sai lệch nội dung Giấy chứng minh nhân dân, Chứng minh nhân dân, thẻ Căn cước công dân (CCCD) bị xem là vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính.
Căn cứ vào Nghị định 144/2021/NĐ-CP (quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh trật tự, quản lý dân cư, hộ tịch…), mức xử phạt được áp dụng như sau:
- Phạt tiền từ 1.000.000 đồng tới 2.000.000 đồng đối với hành vi tẩy xóa, sửa chữa, làm sai lệch nội dung CMND/CCCD.
- Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị buộc thu hồi, tịch thu giấy tờ đã bị sửa đổi.
Như vậy, nếu cá nhân chỉ sửa đổi giấy tờ tùy thân là CMND hoặc CCCD và không dùng nó để thực hiện tội phạm, thì trước hết sẽ bị xử lý dưới dạng hành chính không phải ngay lập tức bị khởi tố hình sự. Tuy nhiên, mức phạt hành chính vẫn có thể gây hậu quả khá nặng, và giấy tờ sửa chữa thường bị thu hồi.
🌐Có thể xem thêm các dịch vụ pháp lý liên quan: Nếu bạn đang gặp vướng mắc cần hỗ trợ pháp lý ở các lĩnh vực khác, bạn có thể tham khảo hệ thống dịch vụ chuyên sâu của chúng tôi:
- Lĩnh vực Hôn nhân và Gia đình –Luật sư hôn nhân và Gia đình.
- Lĩnh vực Đất đai –Luật sư đất đai.
- Lĩnh vực Hình sự –Luật sư hình sự.
- Lĩnh vực Hành chính – Luật sư hành chính.
- Lĩnh vực lao động.
- Lĩnh vực Doanh nghiệp và Đầu tư.
3. Sửa giấy tờ CMND, CCCD khi nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
Không phải mọi trường hợp sửa CMND, CCCD đều bị truy tố hình sự. Tuy nhiên, khi hành vi sửa chữa, tẩy xóa, làm sai lệch nội dung giấy tờ rơi vào một trong các trường hợp dưới đây thì người vi phạm sẽ bị xử lý theo Điều 340 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025).
a) Sử dụng giấy tờ đã sửa để thực hiện tội phạm: Đây là yếu tố quan trọng nhất. Nếu cá nhân sửa CMND, CCCD nhằm phục vụ cho hành vi phạm tội khác (như lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, trốn truy nã, đóng giả người khác…), thì sẽ bị khởi tố hình sự theo Điều 340 BLHS, với mức phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm, và nặng hơn có thể lên đến 05 năm.
b) Đã từng bị xử phạt hành chính về hành vi này mà tái phạm: Người đã bị xử phạt hành chính vì sửa giấy tờ tùy thân, nhưng tiếp tục vi phạm, thì sẽ bị chuyển sang xử lý hình sự. Đây là quy tắc “tái phạm nguy hiểm” đối với các hành vi liên quan đến tài liệu của cơ quan nhà nước.
c) Đã từng bị kết án về tội này nhưng chưa được xóa án tích mà vẫn vi phạm: Nếu người vi phạm đã bị kết án theo Điều 340 trước đó, nhưng chưa xóa án tích và tiếp tục sửa giấy tờ CMND, CCCD, thì đương nhiên bị truy tố lại với khung hình phạt nghiêm khắc hơn.
d) Phạm tội 02 lần trở lên hoặc dùng giấy tờ sửa chữa để thực hiện tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng: Đây là tình tiết tăng nặng thuộc khoản 2 Điều 340 BLHS. Trong trường hợp này, mức hình phạt có thể lên đến 02–05 năm tù.
Tóm lại, hành vi sửa giấy tờ CMND, CCCD chỉ bị xử lý hành chính khi vi phạm lần đầu và không nhằm mục đích phạm tội. Nhưng khi gắn với yếu tố tái phạm hoặc dùng để thực hiện tội phạm, người vi phạm sẽ bị khởi tố hình sự, chịu mức án tù đáng kể theo Điều 340 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025).
