Tình trạng buôn bán hàng giả không chỉ làm rối loạn thị trường mà còn trực tiếp đe dọa đến sức khỏe và tính mạng người tiêu dùng. Có những vụ việc tưởng chừng chỉ là hành vi kinh doanh nhỏ lẻ, nhưng hậu quả để lại lại rất nặng nề, đủ để người bán phải đối diện với mức án tù nhiều năm. Vậy, pháp luật hình sự quy định thế nào nếu hành vi buôn bán hàng giả gây thiệt hại cho sức khỏe, tính mạng của người khác? Bài viết dưới đây, với sự phân tích chuyên sâu từ luật sư hình sự của Hãng luật Anh Đào và Cộng sự, sẽ giúp bạn hiểu rõ khung hình phạt, trách nhiệm pháp lý và cách phòng tránh rủi ro khi kinh doanh.
1. Khái niệm và căn cứ pháp lý về tội buôn bán hàng giả
Theo quy định của pháp luật, hàng giả là những sản phẩm được làm ra nhưng không đúng nguồn gốc, chất lượng, công dụng như đã công bố; gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng và tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng. Hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả nếu chỉ dừng lại ở mức độ nhỏ có thể bị xử phạt hành chính, nhưng khi vượt ngưỡng hoặc gây hậu quả nghiêm trọng thì sẽ bị xử lý hình sự.
Tại Khoản 1 Điều 192 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) quy định:
“…
1. Người nào sản xuất, buôn bán hàng giả thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại các điều 193, 194 và 195 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá từ 30.000.000 đồng đến dưới 150.000.000 đồng hoặc dưới 30.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc tại một trong các điều 188, 189, 190, 191, 193, 194, 195, 196 và 200 của Bộ luật này hoặc đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
c) Thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
…”
Như vậy, có thể thấy rằng căn cứ pháp lý xử lý tội buôn bán hàng giả hiện nay được quy định rõ ràng trong Bộ luật Hình sự, với các mức chế tài khác nhau tùy thuộc vào giá trị hàng giả, hậu quả gây ra và mức độ nguy hiểm của hành vi.
2. Trường hợp buôn bán hàng giả gây thiệt hại sức khỏe, tính mạng
Khi hành vi buôn bán hàng giả không chỉ dừng lại ở việc gây thiệt hại kinh tế mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng, người phạm tội sẽ phải đối diện với những chế tài rất nghiêm khắc.
- Trường hợp gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe: Nếu người tiêu dùng bị tổn thương cơ thể ở mức từ trung bình đến nghiêm trọng, người buôn bán hàng giả có thể bị xử phạt tù nhiều năm. Tỷ lệ thương tật càng cao, số lượng nạn nhân càng lớn thì mức hình phạt càng nặng.
- Trường hợp gây chết người: Nếu việc sử dụng hàng giả dẫn đến cái chết của một người, người phạm tội có thể phải chịu án tù từ 5 đến 10 năm. Trong trường hợp làm chết từ hai người trở lên, mức án có thể tăng lên đến 15 năm tù.
Có thể thấy, buôn bán hàng giả gây thiệt hại về sức khỏe, tính mạng được pháp luật coi là hành vi đặc biệt nguy hiểm, bởi nó không chỉ xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng mà còn đe dọa trực tiếp đến an toàn xã hội.
3. Trách nhiệm của pháp nhân thương mại
Không chỉ cá nhân mà pháp nhân thương mại (doanh nghiệp, công ty) khi thực hiện hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả cũng phải chịu trách nhiệm hình sự. Trong thực tiễn, nhiều vụ án cho thấy việc buôn bán hàng giả thường được tổ chức dưới danh nghĩa doanh nghiệp, gây thiệt hại lớn cho xã hội.
Theo quy định hiện hành, pháp nhân thương mại phạm tội buôn bán hàng giả có thể bị áp dụng các hình phạt rất nặng như:
- Phạt tiền: Từ vài tỷ đồng đến hàng chục tỷ đồng tùy theo mức độ vi phạm và hậu quả gây ra.
- Đình chỉ hoạt động: Nếu hành vi buôn bán hàng giả nghiêm trọng, doanh nghiệp có thể bị đình chỉ hoạt động từ 6 tháng đến 3 năm.
- Đình chỉ hoạt động vĩnh viễn: Trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, pháp nhân thương mại có thể bị xóa sổ hoàn toàn khỏi thị trường.
- Hình phạt bổ sung: Ngoài ra, doanh nghiệp còn có thể bị cấm kinh doanh trong một số lĩnh vực, bị cấm huy động vốn hoặc bị phạt tiền bổ sung ở mức cao.
Điều này cho thấy, Nhà nước không chỉ xử lý cá nhân mà còn xử lý nghiêm cả doanh nghiệp tiếp tay hoặc trực tiếp kinh doanh hàng giả, nhằm bảo đảm môi trường kinh doanh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng.
Buôn bán hàng giả gây hại đến sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng sẽ bị xử lý hình sự rất nghiêm khắc. Nếu bạn hoặc doanh nghiệp đang gặp rắc rối pháp lý liên quan, hãy liên hệ ngay luật sư hình sự của Hãng luật Anh Đào và Cộng sự để được tư vấn và bảo vệ quyền lợi kịp thời.
