Việc giữ vững trật tự, an ninh là một trong những nhiệm vụ quan trọng để bảo đảm quyền lợi của người dân và hoạt động bình thường của các cơ quan, tổ chức. Tuy nhiên, vẫn tồn tại những hành vi kích động, lôi kéo, tụ tập nhiều người phá rối an ninh, chống đối người thi hành công vụ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh xã hội. Hiểu rõ quy định pháp luật về tội phá rối an ninh không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp mà còn góp phần phòng ngừa các rủi ro pháp lý. Trong bài viết này, những phân tích từ luật sư chuyên hình sự tại Hãng luật Anh Đào và Cộng sự sẽ giúp bạn nắm vững khái niệm, hành vi cấu thành và khung hình phạt của tội danh này.
1. Căn cứ pháp lý tội phá rối an ninh
Để hiểu rõ về tội phá rối an ninh, cần căn cứ vào Điều 118 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), quy định:
“…
1. Người nào nhằm chống chính quyền nhân dân mà kích động, lôi kéo, tụ tập nhiều người phá rối an ninh, chống người thi hành công vụ, cản trở hoạt động của cơ quan, tổ chức, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 112 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 15 năm.
2. Người đồng phạm khác, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm
…”
Từ quy định nêu trên, có thể xác định rõ ràng các hành vi cấu thành tội phá rối an ninh, bao gồm: kích động, lôi kéo, tụ tập nhiều người phá rối an ninh, chống người thi hành công vụ hoặc cản trở hoạt động của cơ quan, tổ chức. Bên cạnh đó, pháp luật cũng phân định trách nhiệm hình sự theo mức độ: người thực hiện chính, người đồng phạm, và người chuẩn bị phạm tội, với khung hình phạt tương ứng nhằm đảm bảo tính nghiêm minh, răn đe và duy trì trật tự, an ninh xã hội.
2. Hành vi cấu thành tội phá rối an ninh
Để xác định một người phạm tội phá rối an ninh theo Điều 118 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), cần các yếu tố hành vi sau:
Mục đích chống chính quyền nhân dân: Hành vi phải được thực hiện với ý định chống chính quyền nhân dân, tức là nhằm làm ảnh hưởng, cản trở hoạt động hoặc phá vỡ trật tự quản lý của cơ quan, tổ chức nhà nước.
Hành vi kích động, lôi kéo, tụ tập nhiều người: Người phạm tội dùng kích động, lôi kéo hoặc tụ tập nhiều người để thực hiện hành vi phá rối an ninh.Đây là yếu tố bắt buộc, vì tội phá rối an ninh không chỉ là hành vi cá nhân mà có tính chất tập thể, gây nguy cơ mất trật tự xã hội.
Phá rối an ninh, chống người thi hành công vụ hoặc cản trở hoạt động của cơ quan, tổ chức: Hành vi cụ thể bao gồm: cản trở hoạt động của cơ quan, chống đối cán bộ thi hành công vụ, gây rối trật tự công cộng. Điều luật nhấn mạnh rằng nếu hành vi thuộc mức độ nghiêm trọng hơn, như bạo loạn theo Điều 112, thì sẽ bị xử lý theo tội danh cao hơn.
Phân loại trách nhiệm hình sự:
- Người thực hiện chính: chịu khung hình phạt từ 5 – 15 năm tù.
- Người đồng phạm: 2 – 7 năm tù.
- Người chuẩn bị phạm tội: 6 tháng – 3 năm tù.
Hành vi cấu thành tội phá rối an ninh là sự kết hợp giữa mục đích chống chính quyền, hành vi kích động, lôi kéo tập thể, và hậu quả cản trở hoạt động cơ quan, tổ chức hoặc chống người thi hành công vụ. Việc phân loại người thực hiện, đồng phạm và người chuẩn bị giúp pháp luật xử lý một cách công bằng, nghiêm minh, đồng thời răn đe các hành vi vi phạm trật tự, an ninh xã hội.
3. Khung hình phạt tội phá rối an ninh
Theo Điều 118 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) khung hình phạt của tội phá rối an ninh được quy định cụ thể theo từng mức độ trách nhiệm:
- Người thực hiện chính: Chịu hình phạt từ 5 năm đến 15 năm tù nếu hành vi phá rối an ninh được thực hiện với tính chất nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của cơ quan, tổ chức hoặc trật tự xã hội.
- Người đồng phạm: Nếu tham gia cùng người thực hiện chính nhưng không phải là người chủ mưu, thì bị xử lý với mức hình phạt từ 2 năm đến 7 năm tù.
- Người chuẩn bị phạm tội: Những hành vi chuẩn bị, như tụ tập, kích động nhưng chưa thực hiện phá rối, sẽ bị phạt từ 6 tháng đến 3 năm tù.
Sự phân chia khung hình phạt rõ ràng giúp pháp luật vừa răn đe vừa công bằng, dựa trên mức độ tham gia và hậu quả hành vi. Khung hình phạt nghiêm minh thể hiện tính nghiêm cấm của Nhà nước đối với các hành vi phá rối trật tự, an ninh, đồng thời cảnh báo cộng đồng về hậu quả pháp lý khi vi phạm.
Tội phá rối an ninh là hành vi nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến trật tự, an ninh xã hội và quyền lợi hợp pháp của cơ quan, tổ chức. Việc nắm rõ hành vi cấu thành, khung hình phạt và trách nhiệm pháp lý sẽ giúp mỗi cá nhân hiểu rõ hậu quả pháp lý khi vi phạm. Trong những trường hợp phức tạp hoặc cần bảo vệ quyền lợi hợp pháp, việc tham khảo ý kiến từ luật sư chuyên hình sự tại Hãng luật Anh Đào và Cộng sự là cần thiết, giúp tư vấn pháp lý chính xác, hiệu quả và đảm bảo các quyền lợi được thực hiện đúng quy định của pháp luật.
