Trong xã hội hiện nay, không ít vụ việc đau lòng liên quan đến việc người mẹ vứt bỏ con mới sinh đã khiến dư luận bàng hoàng và đặt ra nhiều câu hỏi pháp lý. Liệu hành vi này có bị coi là tội phạm và chịu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật hay không? Căn cứ Bộ luật Hình sự hiện hành, việc xử lý hành vi vứt bỏ con mới sinh được quy định rõ ràng nhằm bảo vệ quyền sống và lợi ích hợp pháp của trẻ em. Trong bài viết này, Hãng luật Anh Đào và Cộng sự sẽ cùng bạn phân tích chi tiết các quy định pháp luật liên quan, từ đó giúp bạn có cái nhìn rõ ràng và chính xác hơn về trách nhiệm hình sự trong những trường hợp đặc biệt này.
1. Khái niệm tội vứt bỏ con mới sinh theo pháp luật
Theo quy định của Bộ luật Hình sự, hành vi vứt bỏ con mới sinh được coi là một trong những tội danh đặc biệt, phản ánh cả yếu tố pháp lý và nhân đạo.
Tội này được quy định cụ thể tại Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025),
“…
Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
…”
Từ quy định trên, có thể thấy tội vứt bỏ con mới sinh chỉ áp dụng trong trường hợp chủ thể là người mẹ, hành vi xảy ra trong 7 ngày đầu sau khi sinh, và phải dẫn đến hậu quả đứa trẻ tử vong. Đây là điểm đặc thù, nhằm phân biệt với các tội danh khác như giết người thông thường hoặc các hành vi xâm hại trẻ em khác.
Như vậy, pháp luật hình sự đã xây dựng một quy định riêng biệt để xử lý tình huống này, vừa thể hiện tính nghiêm minh trong bảo vệ quyền sống của trẻ em, vừa cân nhắc đến hoàn cảnh đặc biệt của người mẹ khi phạm tội.
2. Các yếu tố cấu thành tội vứt bỏ con mới sinh
Để một hành vi bị coi là tội vứt bỏ con mới sinh, cần phải hội đủ các yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định của Bộ luật Hình sự. Cụ thể:
(1) Chủ thể của tội phạm: Người phạm tội chỉ có thể là người mẹ – người trực tiếp sinh ra đứa trẻ. Đây là đặc điểm bắt buộc, khác biệt hoàn toàn so với các tội danh khác liên quan đến tính mạng trẻ em, nơi chủ thể có thể là bất kỳ cá nhân nào.
(2) Khách thể bị xâm phạm: Hành vi phạm tội xâm hại trực tiếp đến quyền được sống của trẻ sơ sinh một quyền cơ bản, được pháp luật bảo hộ tuyệt đối.
(3) Mặt khách quan của tội phạm: Hành vi cụ thể là vứt bỏ con do mình đẻ ra trong vòng 07 ngày tuổi, dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết. Đây là điều kiện bắt buộc: nếu việc vứt bỏ không dẫn đến cái chết thì chưa cấu thành tội này, nhưng có thể bị xử lý theo các quy định khác của pháp luật.
(4) Mặt chủ quan của tội phạm: Người mẹ thực hiện hành vi trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt hoặc do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu (Ví dụ: trọng nam khinh nữ, con ngoài giá thú là điều xấu hổ,…). Điều này phản ánh sự nhân văn của pháp luật: không phải mọi hành vi bỏ rơi trẻ sơ sinh đều bị xử lý hình sự, mà chỉ xử lý khi hành vi gắn với những yếu tố đặc biệt về tâm lý – xã hội và gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Từ những phân tích trên, có thể thấy rằng cấu thành tội phạm này mang tính đặc thù, vừa nghiêm trị hành vi xâm hại tính mạng trẻ sơ sinh, vừa nhân đạo khi xét đến điều kiện và hoàn cảnh phạm tội của người mẹ.
3. Khung hình phạt và mức xử lý đối với tội vứt bỏ con mới sinh
Theo quy định tại Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025), hành vi vứt bỏ con mới sinh được xử lý như sau:
- Hình phạt chính: Người mẹ thực hiện hành vi vứt bỏ con do mình đẻ ra trong vòng 07 ngày tuổi mà dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
- Tính chất đặc thù: Mức hình phạt này nhẹ hơn so với tội danh giết người thông thường. Lý do là bởi pháp luật xét đến hoàn cảnh đặc biệt của người mẹ: có thể bị ảnh hưởng bởi tư tưởng lạc hậu, hoặc đang ở trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt dẫn đến việc không đủ khả năng nuôi dưỡng, chăm sóc con.
- Tính nhân văn: Quy định này thể hiện sự khoan hồng và nhân đạo của pháp luật hình sự Việt Nam, vừa bảo vệ quyền sống thiêng liêng của trẻ sơ sinh, vừa tạo điều kiện cho người mẹ trong hoàn cảnh đặc biệt có cơ hội cải tạo, làm lại cuộc đời
Như vậy, mức xử lý không chỉ nhằm răn đe, trừng phạt mà còn hướng đến giáo dục, phòng ngừa và nâng cao nhận thức xã hội, để tình trạng vứt bỏ con mới sinh không còn tái diễn. Tội vứt bỏ con mới sinh là hành vi đặc biệt nghiêm trọng, không chỉ vi phạm pháp luật mà còn đi ngược lại chuẩn mực đạo đức và giá trị nhân văn. Tuy nhiên, pháp luật hình sự Việt Nam cũng có những quy định mang tính nhân đạo, xem xét đến hoàn cảnh đặc biệt của người mẹ để đưa ra mức xử lý phù hợp. Trong trường hợp có vướng mắc hoặc đang đối diện với rủi ro pháp lý liên quan đến tội danh này, việc tìm đến luật sư giỏi hình sự sẽ giúp bạn được tư vấn rõ ràng về quyền lợi, nghĩa vụ và có giải pháp bảo vệ tốt nhất trước pháp luật.
