Bạn có biết rằng theo Bộ luật Hình sự, một người có thể bị kết án tù chỉ 03 tháng, nhưng cũng có thể phải ở trại giam tới 20 năm? Vậy tù có thời hạn là gì, được tính như thế nào và ai sẽ không bị áp dụng hình phạt này? Đây không chỉ là kiến thức pháp luật dành cho luật sư hay thẩm phán, mà còn là điều mỗi công dân nên biết để bảo vệ quyền lợi của mình khi tham gia tố tụng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu khái niệm, thời gian tối thiểu – tối đa của tù có thời hạn và những quy định quan trọng bạn không nên bỏ qua.
1. Tù có thời hạn là gì?
Theo Điều 38 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025):
“…
Tù có thời hạn là buộc người bị kết án phải chấp hành hình phạt tại cơ sở giam giữ trong một thời hạn nhất định.
Tù có thời hạn đối với người phạm một tội có mức tối thiểu là 03 tháng và mức tối đa là 20 năm.
Thời gian tạm giữ, tạm giam được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù, cứ 01 ngày tạm giữ, tạm giam bằng 01 ngày tù
…”
Hiểu một cách đơn giản, tù có thời hạn là hình phạt buộc người bị kết án phải sống và cải tạo tại trại giam trong khoảng thời gian mà tòa án quyết định, nằm trong giới hạn luật quy định. Đây là một trong những hình phạt chính trong hệ thống pháp luật hình sự, áp dụng cho nhiều loại tội phạm tùy vào tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội.
2. Thời gian tối đa và tối thiểu của tù có thời hạn
Theo Điều 38 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), thời gian áp dụng hình phạt tù có thời hạn được quy định như sau:
- Tối thiểu: 03 tháng
- Tối đa: 20 năm
Khoảng thời gian này phụ thuộc vào tính chất, mức độ nguy hiểm của tội phạm và các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ.
Ngoài ra, luật quy định thời gian tạm giữ, tạm giam sẽ được trừ vào thời hạn chấp hành án tù: 01 ngày tạm giữ/tạm giam = 01 ngày tù.
Ví dụ: Nếu bị tạm giam 4 tháng và tòa tuyên 2 năm tù, thì thời gian còn lại phải chấp hành là 1 năm 8 tháng.
Bảng so sánh hình phạt tù có thời hạn với các loại hình phạt khác
| Loại hình phạt | Thời gian tối thiểu | Thời gian tối đa | Đặc điểm chính |
| Tù có thời hạn | 03 tháng | 20 năm | Có giới hạn thời gian, áp dụng cho nhiều tội phạm |
| Tù chung thân | Không áp dụng | Suốt đời | Không xác định thời gian kết thúc |
| Tử hình | Không áp dụng | Không áp dụng | Hình phạt cao nhất, tước bỏ mạng sống người phạm tội |
3. Cách tính thời gian chấp hành tù và trường hợp không áp dụng tù có thời hạn
3.1. Cách tính thời gian chấp hành tù
Theo Điều 38 Bộ luật Hình sự, thời gian tạm giữ, tạm giam của bị cáo sẽ được trừ vào thời gian chấp hành hình phạt tù. Cụ thể: 01 ngày tạm giữ/tạm giam = 01 ngày tù.
Tình huống minh họa: Anh A bị tạm giam 6 tháng để điều tra. Khi xét xử, tòa tuyên phạt 3 năm tù có thời hạn. Như vậy, thời gian anh A phải tiếp tục chấp hành sau khi bản án có hiệu lực là: 3 năm – 6 tháng = 2 năm 6 tháng.
3.2. Trường hợp không áp dụng tù có thời hạn
Khoản 2 Điều 38 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) quy định:
“…
Không áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng do vô ý và có nơi cư trú rõ ràng
…”
Điều này có nghĩa là, với các trường hợp này, tòa án sẽ ưu tiên áp dụng hình phạt khác nhẹ hơn như:
- Cảnh cáo
- Phạt tiền
- Cải tạo không giam giữ
Giả sử: Chị B lần đầu vi phạm pháp luật do vô ý gây thiệt hại nhỏ và có địa chỉ cư trú ổn định. Tòa án quyết định phạt tiền thay vì áp dụng hình phạt tù có thời hạn.
Như vậy, tù có thời hạn là một trong những hình phạt phổ biến trong hệ thống pháp luật hình sự, với mức tối thiểu 03 tháng và tối đa 20 năm tùy vào tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội. Hiểu rõ quy định này không chỉ giúp mỗi cá nhân nắm bắt quyền và nghĩa vụ của mình khi vướng vào các vụ án hình sự, mà còn là cơ sở để áp dụng pháp luật một cách chính xác, bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Trong thực tiễn, việc tham khảo ý kiến hoặc được hỗ trợ bởi luật sư giỏi hình sự sẽ giúp người bị buộc tội hoặc gia đình có chiến lược pháp lý phù hợp, từ đó giảm thiểu rủi ro và đạt được kết quả tốt nhất trong quá trình tố tụng.
HÃNG LUẬT ANH ĐÀO VÀ CỘNG SỰ
📞 Hotline/Zalo: 0932 049 492
📧 Email: gvndtb1992@gmail.com
🏢 Địa chỉ: 18B Nam Quốc Cang, phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh
