Một phút mất kiểm soát sau vài ly rượu, một cú đấm tưởng chừng vô ý – liệu có thể khiến bạn vướng vòng lao lý? Nhiều người nhầm tưởng rằng “say thì không kiểm soát được hành vi” sẽ được pháp luật tha thứ. Nhưng sự thật có đơn giản như vậy? Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu quy định pháp luật hiện hành về trách nhiệm hình sự đối với hành vi phạm tội do dùng rượu, bia.
1. Quy định pháp luật về phạm tội trong lúc say rượu, bia
Theo quy định tại Điều 13 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025),
“…
Người phạm tội trong tình trạng mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình do dùng rượu, bia hoặc chất kích thích mạnh khác, thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự.
…”
Điều này có nghĩa là, dù người phạm tội đang trong tình trạng say xỉn, không làm chủ được hành vi, thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự như bình thường. Trạng thái say rượu không được coi là tình tiết loại trừ hoặc miễn trừ trách nhiệm, bởi đây là hệ quả từ việc chủ động sử dụng chất gây mất kiểm soát. Việc pháp luật quy định rõ ràng như vậy nhằm răn đe và tránh tình trạng lợi dụng rượu bia để gây án, sau đó đổ lỗi cho việc “không làm chủ bản thân”.
2. Vì sao say rượu không được miễn trách nhiệm hình sự?
Nhiều người cho rằng, khi phạm tội trong lúc say rượu thì có thể được “tha thứ” vì không làm chủ được hành vi. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam không xem việc say rượu là lý do để miễn truy cứu trách nhiệm hình sự. Lý do là vì:
Thứ nhất, người uống rượu là tự nguyện: Không ai ép buộc bạn phải uống rượu hay bia. Khi bạn tự đưa bản thân vào trạng thái mất kiểm soát, bạn phải tự chịu trách nhiệm về những hành vi có thể xảy ra sau đó.
Thứ hai, rượu, bia làm tăng nguy cơ gây án: Trạng thái say làm suy giảm nhận thức, khiến con người dễ có hành vi bạo lực, gây thương tích, thậm chí phạm tội nghiêm trọng. Nếu được miễn trách nhiệm vì say, nhiều người có thể lợi dụng điều này để trốn tránh pháp luật.
Thứ ba, Luật hình sự bảo vệ cộng đồng: Pháp luật hình sự không chỉ nhằm trừng phạt cá nhân vi phạm mà còn để răn đe và bảo vệ an toàn xã hội. Việc xử lý nghiêm người phạm tội trong lúc say là cần thiết để ngăn chặn hành vi nguy hiểm tái diễn.
Dù bạn say rượu đến mức mất nhận thức, nhưng nếu hành vi bạn gây ra vi phạm pháp luật, bạn vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự như một người hoàn toàn tỉnh táo.
3. Những tình huống thường gặp khi phạm tội do say rượu
Trong thực tế, rất nhiều vụ án hình sự bắt nguồn từ mâu thuẫn nhỏ khi say rượu, dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Dưới đây là một số tình huống điển hình mà người say rượu vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự, dù họ cho rằng mình không cố ý:
Một là, đánh nhau khi say – Bị truy tố tội cố ý gây thương tích:
Tình huống giả định: Anh A và anh B cãi nhau tại một quán nhậu. Trong lúc không kiểm soát được hành vi, anh A đã dùng ly bia đập vào đầu anh B gây thương tích 15%. Dù anh A cho rằng mình “say quá, không nhớ gì”, nhưng hành vi này vẫn cấu thành tội cố ý gây thương tích theo Điều 134 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025).
Thứ hai, say rượu lái xe – Gây tai nạn bị xử lý hình sự: Lái xe trong tình trạng say xỉn là hành vi đặc biệt nguy hiểm. Nếu gây ra tai nạn nghiêm trọng, người lái có thể bị truy tố theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025), – Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ.
Thứ ba, say rượu gây rối trật tự công cộng hoặc hủy hoại tài sản: Nhiều người say rượu có hành vi la hét, đập phá tài sản, đánh người lạ mà không có mâu thuẫn rõ ràng. Đây là hành vi gây rối trật tự công cộng (Điều 318 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2025) hoặc hủy hoại tài sản của người khác (Điều 178 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2025) – và hoàn toàn có thể bị xử lý hình sự.
Thứ tư, dùng chất kích thích mạnh khác khi uống rượu – Bị xử lý nghiêm trọng hơn: Trường hợp người phạm tội không chỉ dùng rượu bia mà còn sử dụng chất ma túy, thuốc lắc… thì đây là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự, có thể bị xử phạt nghiêm khắc hơn trong quá trình xét xử.
Những ví dụ trên cho thấy rõ rằng: Tình trạng say rượu không thể dùng để bào chữa cho hành vi phạm tội. Trái lại, nếu không kiểm soát được bản thân, người say có thể phải chịu trách nhiệm hình sự nặng hơn.
4. Say rượu có được xem là tình tiết giảm nhẹ không?
Một trong những câu hỏi phổ biến khi xảy ra án mạng, đánh nhau hoặc gây tai nạn trong lúc say là: “Liệu tình trạng say rượu có thể giúp giảm nhẹ trách nhiệm hình sự không?” Câu trả lời là: có thể, nhưng không mặc định.
Không phải lúc nào say rượu cũng là tình tiết giảm nhẹ: Pháp luật không quy định việc say rượu là một tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự Theo Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025). Tuy nhiên, trong một số vụ án cụ thể, nếu người phạm tội không có chủ đích phạm tội, không có tiền án tiền sự, và hành vi gây hậu quả ở mức độ hạn chế, thì việc không làm chủ hành vi do say có thể được Tòa án xem xét là yếu tố nhân đạo khi lượng hình.
Khi nào say rượu không được giảm nhẹ – thậm chí bị xử nặng hơn?
- Khi người phạm tội lợi dụng tình trạng say để gây án, hoặc cố tình uống rượu để lấy can đảm thực hiện hành vi phạm tội thì không được giảm nhẹ, thậm chí bị xem là tình tiết tăng nặng.
- Tái phạm nhiều lần, gây hậu quả nghiêm trọng, có biểu hiện côn đồ, hành xử nguy hiểm khi say thường bị xử lý nghiêm hơn.
Tình trạng say rượu không mặc định là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Mọi hành vi vi phạm pháp luật dù trong trạng thái nào cũng sẽ bị xử lý nghiêm minh. Việc có được giảm nhẹ hay không là phụ thuộc vào ý thức chủ quan, hậu quả thực tế và thái độ hợp tác của người phạm tội.
5. Lời khuyên từ luật sư hình sự trong các trường hợp này
Khi vướng vào các vụ việc liên quan đến hành vi phạm tội trong lúc say rượu, nhiều người thường chủ quan, cho rằng mình “không cố ý”, “chỉ lỡ tay” hoặc “không nhớ gì nên không thể bị xử lý”. Tuy nhiên, dưới góc nhìn của luật sư giỏi hình sự, đó là suy nghĩ nguy hiểm và có thể khiến bạn gánh chịu hậu quả pháp lý nặng nề hơn nếu không xử lý đúng cách.
Dưới đây là một số lời khuyên pháp lý quan trọng:
- Không tự nhận tội hoặc giải thích cảm tính khi chưa hiểu rõ hậu quả pháp lý.
- Luôn giữ thái độ hợp tác, nhưng cần hiểu rõ quyền im lặng và quyền mời luật sư theo quy định pháp luật.
- Liên hệ ngay với luật sư hình sự uy tín để được hỗ trợ kịp thời trong quá trình làm việc với công an, điều tra viên, kiểm sát viên hoặc tòa án.
- Luật sư sẽ giúp bạn phân tích đúng hành vi (cố ý hay vô ý), xác định tình tiết giảm nhẹ nếu có, và bảo vệ quyền lợi hợp pháp tối đa.
Nhớ rằng: “Say rượu không phải là lý do để trốn tránh trách nhiệm hình sự”, và việc có luật sư đồng hành ngay từ đầu là cách tốt nhất để giảm thiểu rủi ro pháp lý.
HÃNG LUẬT ANH ĐÀO VÀ CỘNG SỰ
📞 Hotline/Zalo: 0932 049 492
📧 Email: gvndtb1992@gmail.com
🏢 Địa chỉ: 18B Nam Quốc Cang, phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh
