An toàn thực phẩm là vấn đề nóng bỏng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của người dân. Để tăng cường tính răn đe và phòng ngừa, Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 (Luật số 86/2025/QH15) đã có những điều chỉnh quan trọng đối với Điều 317 về “Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm”. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các sửa đổi này, đồng thời đánh giá tác động của chúng đối với xã hội.
1. Các Hành Vi Vi Phạm và Mức Phạt Mới
Khoản 1 Điều 317 quy định về các hành vi vi phạm và khung hình phạt cơ bản. Các hành vi này bao gồm:
Sử dụng chất cấm trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm hoặc bán, cung cấp thực phẩm mà biết rõ là thực phẩm có sử dụng chất cấm;
Sử dụng hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật cấm sử dụng trong trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, làm muối, sơ chế, chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản và muối tạo ra dư lượng vượt ngưỡng cho phép trong sản phẩm;
Sử dụng các loại hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, chất xử lý cải tạo môi trường ngoài danh mục được phép sử dụng hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ hoặc không đúng quy định trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm trong trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, làm muối tạo ra dư lượng vượt ngưỡng cho phép trong sản phẩm hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi tại điểm này hoặc điểm a khoản này mà còn vi phạm;
Chế biến, cung cấp hoặc bán thực phẩm mà biết rõ là thực phẩm không bảo đảm quy chuẩn kỹ thuật, quy định về an toàn thực phẩm; sử dụng hóa chất, phụ gia, chất hỗ trợ chế biến ngoài danh mục được phép sử dụng hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm: gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 31% đến 60% hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.
So với quy định cũ, Luật mới đã tăng đáng kể mức phạt tiền và hình phạt tù:
Phạt tiền: Từ 100.000.000 đồng đến 400.000.000 đồng (trước đây mức phạt thấp hơn nhiều).
Phạt tù: Từ 02 năm đến 05 năm.
Ví dụ: Trước đây, hành vi sử dụng chất cấm trong sản xuất thực phẩm có thể chỉ bị phạt hành chính. Nay, với quy định mới, hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt tù lên đến 05 năm.
2. Các Tình Tiết Tăng Nặng và Khung Hình Phạt Cao Hơn
Khoản 2 Điều 317 quy định về các tình tiết tăng nặng và khung hình phạt cao hơn, thể hiện sự nghiêm khắc của pháp luật đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng hơn:
Có tổ chức: Thể hiện tính chất chuyên nghiệp, có sự cấu kết chặt chẽ giữa nhiều người.
Làm chết người: Hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, xâm phạm đến quyền sống của con người.
Gây ngộ độc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của nhiều người (từ 21 đến 100 người): Thể hiện mức độ nguy hiểm của hành vi đối với cộng đồng.
Gây tổn hại sức khỏe cho người khác với tỷ lệ tổn thương cơ thể lớn: Thể hiện mức độ thiệt hại về sức khỏe mà hành vi gây ra.
Thực phẩm có sử dụng chất cấm hoặc nguyên liệu là động vật chết do bệnh với giá trị lớn: Thể hiện quy mô và mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm.
Tái phạm nguy hiểm: Thể hiện sự coi thường pháp luật, cố ý thực hiện hành vi phạm tội.
Với các tình tiết tăng nặng này, khung hình phạt được nâng lên:
Phạt tiền: Từ 400.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng.
Phạt tù: Từ 03 năm đến 07 năm.
Điều này cho thấy, pháp luật không chỉ xử lý nghiêm các hành vi vi phạm đơn lẻ mà còn đặc biệt chú trọng đến các hành vi có tính chất nguy hiểm cao, gây hậu quả lớn cho xã hội.
3. Hình Phạt Bổ Sung
Ngoài hình phạt chính (phạt tiền hoặc phạt tù), khoản 5 Điều 317 còn quy định về hình phạt bổ sung:
Phạt tiền: Từ 40.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng.
Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định: Từ 01 năm đến 05 năm.
Hình phạt bổ sung này có ý nghĩa quan trọng trong việc:
Tước bỏ khả năng tiếp tục thực hiện hành vi phạm tội: Việc cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề giúp ngăn chặn đối tượng lợi dụng vị trí, công việc để vi phạm pháp luật.
Gây khó khăn về kinh tế: Mức phạt tiền bổ sung đáng kể có thể gây khó khăn về kinh tế cho đối tượng phạm tội, từ đó tăng tính răn đe.
4. Ý Nghĩa và Tác Động của Sửa Đổi
Việc tăng mức phạt tiền và hình phạt tù đối với Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm có ý nghĩa lớn trong bối cảnh hiện nay:
Tăng cường tính răn đe: Mức phạt cao hơn sẽ khiến các đối tượng cân nhắc kỹ lưỡng trước khi thực hiện hành vi vi phạm.
Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật: Các quy định mới sẽ góp phần nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp về tầm quan trọng của an toàn thực phẩm.
Bảo vệ sức khỏe cộng đồng: Việc xử lý nghiêm các hành vi vi phạm sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người tiêu dùng.
Tuy nhiên, để các quy định này thực sự đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng trong công tác:
Tuyên truyền, phổ biến pháp luật: Giúp người dân và doanh nghiệp hiểu rõ các quy định mới.
Kiểm tra, giám sát: Phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm.
Điều tra, truy tố, xét xử: Đảm bảo các vụ án được xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật.
5. Lời Khuyên Cho Người Dân
Nâng cao ý thức: Tìm hiểu và tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm.
Lựa chọn thực phẩm an toàn: Mua thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng.
Tố giác hành vi vi phạm: Khi phát hiện các hành vi vi phạm quy định về an toàn thực phẩm, hãy báo ngay cho cơ quan chức năng để được xử lý kịp thời.
Kết luận ✅
Các sửa đổi tại Điều 317 Bộ luật Hình sự 2025 thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc bảo vệ an toàn thực phẩm, sức khỏe và tính mạng của người dân. Với những chế tài nghiêm khắc hơn, hy vọng rằng tình trạng vi phạm an toàn thực phẩm sẽ được kiểm soát và đẩy lùi, góp phần xây dựng một xã hội an toàn, văn minh và khỏe mạnh.
Trên đây là những chia sẻ về quy định pháp luật về tội vi phạm an toàn thực phẩm của chúng tôi, nếu các bạn muốn hiểu sâu hơn về vấn đề này hoặc các vấn đề khác có liên quan, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi để được luật sư chuyên về hình sự Trần Trọng Hòa tư vấn chuyên sâu hơn. Xin chân thành cảm ơn!
CÔNG TY TNHH HÃNG LUẬT ANH ĐÀO VÀ CỘNG SỰ
Hotline: 0932.049.492
Email: gvndtb1992@gmail.com
