Tội phạm trốn ra nước ngoài thì giải quyết thế nào?

1. Truy nã quốc tế (lệnh truy nã đỏ) là như thế nào?

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 231 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, khi bị can bỏ trốn hoặc không xác định được nơi cư trú, Cơ quan điều tra bắt buộc phải ra quyết định truy nã. Đây là trách nhiệm pháp lý nhằm đảm bảo quá trình tố tụng không bị gián đoạn. Việc truy nã giúp huy động lực lượng chức năng và người dân phối hợp truy tìm, bắt giữ bị can để phục vụ công tác điều tra, truy tố theo đúng quy định pháp luật.

(Red Notice của Interpol): Lệnh truy nã quốc tế là một hình thức truy nã đặc biệt được ban hành khi bị can, bị cáo bỏ trốn ra nước ngoài và cơ quan điều tra Việt Nam cần sự phối hợp của các quốc gia khác thông qua tổ chức Interpol để truy tìm, bắt giữ và dẫn độ người đó về nước.

Tại Việt Nam, khi bị can bị truy nã theo Điều 231, nếu có căn cứ cho rằng người này đã trốn ra nước ngoài, thì Cơ quan điều tra sẽ phối hợp với Bộ Công an (Cục Cảnh sát truy nã tội phạm – nay là Cục Cảnh sát Hình sự) đề nghị Interpol phát hành Lệnh truy nã đỏ.

Lệnh truy nã quốc tế được ban hành không phải theo quy định riêng trong Điều 231, mà dựa trên diễn biến thực tế khi người bị truy nã không còn trong lãnh thổ Việt Nam, và phải kết hợp với pháp luật quốc tế, điều ước quốc tế, và cơ chế hợp tác của Interpol.

Ví dụ minh họa:  Năm 2020, Phan Sào Nam (liên quan đến vụ đánh bạc nghìn tỷ) sau khi bị khởi tố đã bỏ trốn ra nước ngoài. Bộ Công an Việt Nam đã phát lệnh truy nã trong nước, sau đó gửi đề nghị đến Interpol để phát hành Lệnh truy nã đỏ. Interpol phát hành lệnh truy nã quốc tế đối với Phan Sào Nam. Sau đó, đối tượng này bị bắt giữ tại nước ngoài và dẫn độ về Việt Nam để tiếp tục thi hành án.

Mối liên hệ giữa Điều 231 và truy nã quốc tế: Điều 231 quy định thủ tục truy nã trong nước (bước đầu). Nếu xác định bị can đã trốn ra nước ngoài, cơ quan điều tra sẽ: Ra quyết định truy nã theo Điều 231. Gửi hồ sơ đề nghị Bộ Công an trình Interpol phát hành Lệnh truy nã đỏ. Lệnh này giúp cảnh sát các nước thành viên Interpol truy tìm và bắt giữ bị can.

2. Quy trình ban hành lệnh truy nã đỏ?

Việc ban hành Lệnh truy nã đỏ của Interpol được thực hiện theo quy trình gồm các bước sau:

Bước 1: Quốc gia thành viên gửi yêu cầu: Cơ quan cảnh sát của quốc gia thành viên sẽ soạn thảo hồ sơ và gửi yêu cầu phát hành Lệnh truy nã đỏ thông qua Văn phòng quốc gia Interpol. Tại Việt Nam, cơ quan thực hiện nhiệm vụ này là Văn phòng Interpol Việt Nam, trực thuộc Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra – Bộ Công an.

Bước 2: Tổng thư ký Interpol xem xét: Yêu cầu từ quốc gia thành viên sẽ được chuyển đến Tổng thư ký Interpol, nơi hồ sơ sẽ được kiểm tra và đánh giá bởi các chuyên gia pháp lý của tổ chức. Việc thẩm định này thường được thực hiện trong vòng khoảng một tuần nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định của Interpol và luật pháp quốc tế.

Bước 3: Phát hành Lệnh truy nã đỏ: Sau khi hồ sơ được phê duyệt, Tổng thư ký Interpol ký ban hành Lệnh truy nã đỏ, và thông tin truy nã sẽ được gửi đến toàn bộ các quốc gia thành viên thông qua hệ thống mạng nội bộ của Interpol để phối hợp truy tìm và bắt giữ đối tượng.

3. Đưa người phạm tội về nước thế nào?

 Theo quy định tại Điều 32 Luật tương trợ tư pháp 2007, đưa người phạm tội từ nước ngoài về Việt Nam theo trường hợp sau:

Trường hợp 1: Việt Nam yêu cầu nước ngoài dẫn độ: Áp dụng khi người phạm tội bỏ trốn ra nước ngoài. Cơ quan tiến hành tố tụng của Việt Nam (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án): Xác minh nơi ở của đối tượng ở nước ngoài; Phối hợp với Interpol (phát lệnh truy nã đỏ) nếu cần thiết; Gửi đề nghị dẫn độ thông qua Bộ Công an hoặc Bộ Ngoại giao đến cơ quan có thẩm quyền của nước sở tại; Nếu quốc gia đó đồng ý dẫn độ (dựa trên hiệp định song phương hoặc nguyên tắc có đi có lại), thì người phạm tội sẽ bị chuyển giao về Việt Nam để điều tra, truy tố hoặc thi hành án.

Ví dụ: Trịnh Xuân Thanh bỏ trốn sang Đức năm 2016 sau khi bị khởi tố. Việt Nam đã phát lệnh truy nã và yêu cầu phía Đức phối hợp. Mặc dù chưa có hiệp định dẫn độ giữa hai nước, Việt Nam vẫn nỗ lực trong hoạt động ngoại giao và truy tìm. Trịnh Xuân Thanh đã bị đưa trở về Việt Nam để xét xử vào năm 2018

Trường hợp 2: Việt Nam dẫn độ người nước ngoài theo yêu cầu: Nếu một quốc gia khác yêu cầu Việt Nam dẫn độ người nước ngoài đang ở Việt Nam, Việt Nam sẽ: Xem xét hồ sơ và lý do dẫn độ; Kiểm tra các điều kiện dẫn độ theo luật Việt Nam và điều ước quốc tế; Nếu đủ điều kiện và không thuộc trường hợp từ chối dẫn độ (ví dụ: tội phạm chính trị, nguy cơ bị tra tấn…), thì tiến hành bàn giao người đó cho quốc gia yêu cầu

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *